ගුගල් ඩූඩල් ජනවාරි 8, 9 - නාදියා හා මොනෑෂ් සමනල්ලු

ජනවාරි 8
ඕස්ට්‍රේලියාවේ ඉපිද ඉන්දීය සිනමාව ජයගත් Fearless Nadia (1908 - 1996):
ඉංග්‍රීසි ජාතික පියෙකුට හා ග්‍රීක ජාතික මවකට දාව 1908 ජනවාරි 8 වනදා ඔස්ට්‍රේලියාවේ පර්ත්හිදී උපත ලද මේරි ඈන් එවන්ස් කුඩා වියේදීම දෙමාපියන් සමග ඉන්දියාවේ පදිංචියට පැමිණියාය.  පෙෂාවෝර්හිදී එළිමහන් නැටුම් කණ්ඩායමකට එකතු වූ මේරි, වයස විසි ගණන්වලදී සර්කස් කණ්ඩායමකට බැඳුනාය.

සාස්තර කරුවෙකුගේ කීමට අනුව තම නම නාදියා ලෙස වෙනස් කරගත් ඇය හින්දි චිත්‍රපට ලොවට පිවිසීමට පෙර එකල තිබු වෙළඳ දැන්වීම් වැනි කෙටි ඉදිරිපත් කිරීම්වලට පෙනී සිටියාය. නිල් ඇස්, දුඹුරු හිසකේ ඇති, උස නාදියා ගේ සාර්ථක සිනමා ජිවිතයේ ආරම්භය 1935දී JBS වාඩියා ගේ Hunterwali චිත්‍රපටයේ  නිර්භීත කාන්තාවකගේ ප්‍රධාන චරිතයයි.

ලෙදර් කොට කලිසමක් ඇඳ මුහුණු ආවරණයක් හා කේප් එකක් පැළඳ රඟපෑ බිය නැති චරිතය නම් කර තිබුණේ Fearless Nadia නමිනි. එහි ජනප්‍රියත්වයෙන් පසු අසාධාරණයට එරෙහිව සටන් වදින, පීඩාකාරී පාලකයන්ගෙන් ජනතාව බේරාගන්නා, සමානත්වය බෙදන, පුරුෂාධිපත්‍යයට එරෙහි වීර චරිතය නොකඩවා රඟපෑවාය. පොකුරු විදුලි පහන් වල එල්ලීම, ධාවනය වන දුම්රියන්ගෙන් පැනීම, සිංහයන් හීලෑ කරගැනීම වැනි ත්‍රාසජනක සටන් ගැටුම් ක්‍රියාදාම අංග බහුල රංගන නොකඩවා ඉදිරිපත් කළාය. ජන හද දිනූ රහස් පරීක්ෂක රංගනයන්ද ඇයගේ රඟපෑම් අතර විය. මේ සියලු චරිත ඉන්දීය චරිත වීමද විශේෂත්වයකි.
රඟපෑමේ දීද ඇය සත්‍ය ලෙසම නිර්භීත වූ බව සමහර සිදුවීම්වලින් පැහැදිලි වේ. වරක් මිනිසෙක් ඔසවා විසි කරන දර්ශනයක් සැබෑ ලෙසම කිරීමට හැකිදැයි ඇසුවිට ඇය එය අත්හදා බලන්නට ඉදිරිපත් වුවාය. එය සාර්ථක වූ විට ඊළඟ සිනමාපට බොහෝවක මිනිසුන් විසිකරන දර්ශන ඇතුලත් විය.
චිත්‍රපට 50ක පමණ රඟපෑමෙන් අනතුරුව නිෂ්පාදක අධ්‍යක්ෂ වාඩියා සමග විවාහ වූ නාදියා 1960 ගණන්වලදී  රංගනයෙන් ඉවත්වුවාය.
හරියටම අවුරුදු 88ක් ජීවත්වූ ඇය මියගොස් ජනවාරි 9 දිනට වසර 23කි.

ජනවාරි 9 

ඉතා අලංකාර සත්ව විශේෂයක් වන මොනෑෂ් සමනලුන් පර්යටනය කරන බව දැන සිටියත් කෙටි ජිවන කාලයක් තිබෙන මෙම සමනලුන් සිසිර ඍතුවේ දී උතුර ඇමරිකාවේ සිට දකුණු ඇමරිකාවට ගොස් නැවත පැමිණීම ගැන තිබුනේ ගැටලුවකි. වසර ගණනාවක් තිස්සේ දහස් ගණන් ස්වේච්ඡා සේවකයෝ, විශ්ව විද්‍යාල සිසුහු  ඇතුළු පිරිස් අඩියෙන්  අඩියට මහාද්වීපය පුරා නිරීක්ෂණය කළහ.
1975 දී කැනේඩියානු සත්ව විද්‍යාඥයෙක් වන ෆ්‍රෙඩ් අර්ක්වාර්ට් විසින් මෙහයවූ කණ්ඩායමේ කෙන් බ්රුගර් හා කැටලිනා ට්‍රේල් විසින් ස්වභාව ධර්මයේ අත්‍යලංකාර රහසක් අනාවරණය කරගත්තේ මෙක්සිකෝවේ සියෙරා මැඩ්රා කඳු පන්තියේ උතුරු කොටසකදීය.

කණ්ඩායම විසින් සලකුණු තබන ලද සමනලුන් ඉතිරි කර ගිය යම් ලකුණු ඔස්සේ ගිය මොවුහු දුටු මනස්කාන්ත දර්ශනයෙන් ගල් ගැසුනහ. සිතල කාලයට ඉතිරි වී තිබෙන කේතුධර ශාකයක් වන ඔයාමෙල් ශාක වසාගෙන සමනල්ලු  රංචු පිටින් සිටියහ.
"උන් හරියට මල් පිරුණු කන්දක් වගේ..සරත් කාලෙ හුළඟට කොළ පාවෙනවා වගේ" මුල්ම දර්ශනයෙන් මන්මත් වුනු විද්‍යාඥයා පැවසිය. ගස් මතත් බිමත් එහෙ මෙහෙ පියාඹමිනුත් සමනල්ලු මිලියන ගණනක් වුහ.
මේ සොයාගැනීම කර අවුරුදු 43ක් වන දිනයේ මේ අපුරු සතුන්ගේ ජිවන චක්‍රය ගැන ලිවිම වටියි. සාමාන්‍ය සමනලුන් මෙන්ම මොනෑෂ් සමනල්ලුත් බිත්තර දළඹුවා, කෝෂය, සමනළයා යන අවධි හතර පසු කරයි. මොවුන්ගේ විශේෂත්වය වන්නේ එක වසරක් තුළ පරම්පරා හතරක් ස්ථාන කිහිපයක ගත කිරීමයි. වසරක් අවසාන වනවිට නැවත පළමු පරම්පරාවේ පළමු අවධිය ආරම්භ කරති.
සිත කාලයේ මෙක්සිකෝවේ උණුසුම් ප්‍රදේශවල ගස් වසාගෙන ශිශිර තරණය කල සමනල්ලු පෙබරවාරි මාර්තු මාසවල පිටතට පැමිණ සහකරුවන් සොයාගනිති. ඉන්පසු උතුරු හා නැගෙනහිර ප්‍රදේශවලට පියඹා යන ඔවුහු මාර්තු අග, අප්‍රෙල්වල මිල්ක්වීඩ් ගස් ඇතුළු තෝරාගත් ගස්වල බිත්තර දමති. මෙය පළමු පරම්පරාවේ පළමු අවධියයි. දින හතරකින් පිටතට එන දළඹුවෝ  ගසේ කොටස් කමින් වැඩෙති. සති දෙකකින් පසු හොඳට වැඩෙන දළඹුවෝ කෝෂයක් සාදාගෙන ශාක පත්‍රයකට හෝ කඳට එල්ලී සිටිති. පිටතින් නොපෙනුනත් වැඩිම වෙනස්කම් සිදුවන්නේ මේ අවධියේයි. දින 10කින් විශාල තටු ඇති මොනෑෂ් සමනල්ලු පියඹා එලියට එති.
බිත්තර දැමීමෙන් පසු පළමු පරම්පරාව අවසන් වේ. මැයි ජුනි වනවිට දෙවන පරම්පරාවේ සමනල්ලු පිටතට ඒ. මේ ආකාරයටම තෙවන පරම්පරාව ජුලි අගෝස්තු වනවිට පියඹන්නට පටන් ගනිති. සැප්තැම්බර් ඔක්තෝබර් වනවිට පිටවන සිව්වන පරපුර කලින් පරම්පරාවලට වඩා වෙනස් වන්නේ ජිවිත කාලයේ දීර්ඝ බව අනුවයි. පෙර අය මෙන් සති දෙකත් හයත් අතර මිය නොයන මොවුහු උණුසුම් කාලගුණ ඇති ඇමරිකාවේ කැලිෆෝනියාව හා මැක්සිකොවට පියාඹමින් යති. ඔයාමෙල් ශාකය වැනි ඔවුහු ප්‍රියකරන ශාක මත වසා මාස හයත් අටත් අතර කාලයක් ගතකරන මොවුහු නැවත උතුරු ප්‍රදේශයට පියඹන්නට සුදුසු කාලය වනවිට පරම්පරා චක්‍රය පටන්ගැනීමට සැරසෙති.

තම වර්ගයා ආහාරයට ගන්න ශාක සිත කාලයේ කොළ හලන නිසාත්, සීතලට ඔරොත්තු නොදෙන සිරුර රැකගැනීමටත් දකුණු දෙසට පර්යටනය වන සොබා දහමේ අපුර්වතම දායාදයක්  තම වර්ගයා ඒ මගින් රැකගන්න අයුරු කදිමය.

උදව්:
www.imdb.com/name/nm0269884/bio?ref_=nm_ov_bio
www.google.com/doodles/fearless-nadias-110th-birthday
www.thehindu.com/entertainment/movies/nadia-the-fearless-khilari/article19433969.ece
www.google.com/doodles/41st-anniversary-of-the-discovery-of-the-mountain-of-the-butterflies
www.monarch-butterfly.com/