Monday 24 December 2018

නත්තල් සීයාගේ පිණිමුවෝ හා අඟුටුමිට්ටෝ Reindeer & Elves

අවුරුද්ද අවසානයේ ලොවම අමුතුම උත්සව සිරියකින් වැහිලා යනවා. නත්තල් සමරණ හෝ නැති කියල වෙනසක් නැති උත්සව සමයක් බවට ඉබේම හැරිලා. ඒ වගේම නත්තල සම්බන්ධ සිදුවීම්, කතා වලටත් ආගම භේදයක් නැතිව පණ එනවා.  රුඩොල්ෆ් ඇතුළු පිණිමුවෝ, නත්තල් ගහ වගේම නත්තල් සීයාගේ අඟුටුමිටි රංචුවත් ලෝකෙම ප්‍රසිද්ධයි.
නත්තල් සියා ලෙසින් ප්‍රකට වන්නේ දුප්පතුන්ට උදව් කළ, පසුව ශාන්තුවරයෙක් ලෙස නම්කළ ශාන්ත නිකොලස් තුමා. එහෙත් නත්තල් සීයා කිව්වම ලෝකයේම දරුවන් අද දන්නේ පිනිමුවන් බැඳී කරත්තයක සෙල්ලම් බඩු පටවාගෙන නිවෙස්වල වහලයෙන් ඇවිත්, දුම් බටය දිගේ පහලට බැස නත්තල් ගහ පාමුල හෝ එල්ලා තිබෙන මේස් එකක සෙල්ලම් බඩු දමා යන මුහුණේ පුළුන් වගේ සුදු රැවුලක් තියන කරුණාවන්ත කෙනෙක්.
ඔහු එන කරත්තයේ පිණිමුවන් නම දෙනෙක් බැඳලා ඉන්නවා. ඒ අයට නම් එහෙමත් තියනව.
නත්තල් සීයා ගේ කරත්තය ගෙනයන්නේ පිනිමුවෙක් කියන එක මුලින්ම සඳහන් වෙලා තියෙන්නේ 1821 දී නිව්යෝක් පොත් ප්‍රකාශකයෙක් වූ විලියම් ගිලී නිකුත් කළ පොත් පිංචක සඳහන් වුනු නම නොදත් කෙනෙක් ලියු ළමා කවියක හා ඊට  ඇඳි  චිත්‍රයේයි.
Old Santeclaus with much delight
His reindeer drives this frosty night,
O'er chimney tops, and tracks of snow,
To bring his yearly gifts to you.

ඉන්පස්සේ  පිණිමුවන් අටක් නම් සහිතව නත්තල් සාහිත්‍යයට එකතුවෙලා තියෙන්නේ 1823 දී භාෂා ඉතිහාසඥයෙක් වන ක්ලෙමන්ට් කලාර්ක් මූර් ලියූ A Visit from St. Nicholas හෙවත් Twas the night before Christmas පද්‍යයෙයි.
More rapid than eagles his coursers they came,
And he whistled, and shouted, and called them by name;
‘Now, Dasher! now, Dancer! now, Prancer and Vixen!
On, Comet! on, Cupid! on, Donder and Blitzen!’

මෙයින් ඩොන්ඩර්  හා බ්ලිට්සන් නම් දෙක ඕලන්ද භාෂාවෙන් ගෙරවීම හා අකුණු ගැසීම  යන අදහස එන donder හා bliksem වදන්වලින් තෝරාගෙන තියෙන බවයි කියවෙන්නේ. දිලිසෙන රතු නහයක් තියන රුඩොල්ෆ් පිණිමුව රංචුවට එකතුවුණේ 1939දී. ඒ කතාව මෙතනින් බලන්න.
එයින් පස්සේ තෑගී බෙදන්න යනකොට නත්තල් සීයා මේ කට්ටිය එක්කයි යන්නේ.  පිණිමුවන්  එක එක්කෙනාට විශේෂිත වූ ලක්ෂණත් තියනව.
නම
ගතිගුණ
දක්ෂතාව
ඩෑෂර්
වේගයෙන් දිවීමේ ආශාව
මැහුම්
ඩාන්සර්
අන්තර්වර්ති ගති
නර්තනය
ප්‍රාන්සර්
තරමක් ආඩම්බර මුත් ආදරණිය
අශ්වයෙක් මෙන් උඩ පැන පැන යාම
වික්සන්
තරමක් අමාරුකාර
මැජික් ශිල්පය
කොමෙට්
කඩවසම්, උදව් කරන සුළු
දරුවන් සමග මිතුරුවිම
කියුපිඩ්
ආකර්ෂණිය
මිනිසුන් සමගි කිරීමේ හැකියාව, ආදරය බෙදීම
ඩෝනර්
ශබ්ද නැගීම , ක්‍රියාශීලි බව
ගායනය
බ්ලිට්සන්
අධික වේගයෙන් යාම
අන් අයව උද්වේගයට පත්කිරීමේ හැකියාව
රුඩොල්ෆ්
ලජ්ජාශිලිබව
නහය දිලිසීම

ඊළඟට ප්‍රශ්ණේ මේ අය ගැහැනුද පිරිමිද කියල. බොහොමයක් කවිවල 'ඔහු' කියල භාවිතා කරනවා වුණත්, එඩින්බරෝ විශ්ව විද්‍යාලයේ මහාචාර්යවරු දෙදෙනෙක්ගේ  අදහස් අනුව ඔවුන් ගැහැණු සතුන් වෙන්න ඕනේ. ඊට හේතුව පිනිමුවන්ගේ පිරිමි සතුන් දෙසැම්බරය එළඹීමත් සමග ඔවුන්ගේ අලංකාර අං තට්ටුව හලා දැමීමයි. ගැහැණු සතුන් ගේ අං එලෙසම පවතින අතර, ඔවුන් මේ කාලයේ වඩා ශක්තිමත් හා සෞඛ්‍ය සම්පන්න වෙනවා.
අනාගතයේ නත්තල් සාහිත්‍යයට දැනට ඉන්න නම දෙනාට අමතරව තවත් පිණිමුවන් එකතු වෙන්න බැරි කමකුත් නැහැ.

නත්තල් සීයාට තෑගි සැලසුම් කිරීමට, තෑගි තේරීමට, ලොව දස දෙසින් එන සුවහසක් දරුවන්ගේ ඉල්ලීම්  හා ඒවා සකස් කිරීමට උදව්වට විශේෂ දක්ෂතා ඇති අඟුටුමිට්ටන් : elves හය දෙනෙක් ඉන්නවා. වසර සිය ගණනක් තිස්සේ නත්තල් සීයා සමග උත්තර ධ්‍රැවයේ නොකඩවා වැඩ කරන ඔවුන් නොවෙන්නට නත්තල් සීයට ලොව පුරා දරුවන්ගේ කැමැත්ත ඉටු කරන්නට හැකිවන්නේ නැහැ.

මේ අය මිනිසුන් නිසා නමට වාසගමකුත් තියනව.
1. ඇලබස්ටර් ස්නෝබෝල් Alabaster Snowball : සියලුම අඟුටුමිට්ටන් ඉතා ඉහල හැකියා ඇති අය වුවත් කේම්බ්‍රිජ් විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ගත්  උපාධියක්ද සහිත උපාධි දෙකක් මොහුට තියෙනවා. මිත්‍රශීලි කරුණාවන්ත මොහු ලොව වෙසෙන ළමයින්ගේ හොඳ  නරක ලැයිස්තුව හදන්නේ. දැන් පරිගණකයක් උපයෝගී කරගෙන වසර පුරා විනාඩියට පස් වරක් update වෙන පරිදි සෑම ළමයෙක් ගැනම වාර්තා තබා ගන්නවා. තෑගි ලැබෙන්නේ ඒ ලැයිස්තුවට අනුවනේ.

2. බුෂි එවර්ග්‍රීන්  Bushy Evergreen : නත්තල් සීයා ගේ මැජික් සෙල්ලම් බඩු හදන යන්ත්‍රය නිපදවූ ඉංජිනේරුවා මොහුයි. උතුරුකුරුවේ කැලෑවක වෙසෙන පවුලකින් පැවත එන නිසා ලී කැටයම් කලාවට  ඉතා කුඩා වියේදීම සමත්කම් දැක්වූවා.
අවුරුදු 103ක පිරිමි දරුවෙක්ව සිටි සමයේදීම ඔහු ලී වලින් දුම්රිය, වාහන, ඩයිනසෝරයන් මෙන්ම අනෙකුත් ක්‍රීඩා භාණ්ඩ නිපදවූවා. දැනට නත්තල් සීයා ගේ සෙල්ලම් භාණ්ඩ නිපදවන අංශ ප්‍රධානියා වන මොහු නවීන භාණ්ඩ නිපදවමින් ලොව පුරා දරුවන්ගේ ඉල්ලීම් ඉටු කරමින් සිටිනවා.

3. පෙපර් මින්ස්ටික්ස් Pepper Minstix : නත්තල් සීයාගේ මැජික් ලෝකයේ ආරක්ෂකයා ඔහුයි. නත්තල් සීයාත් නත්තල් අත්තම්මා හා අනිත් අඟුටුමිට්ටන්ගේ ආරක්ෂාව භාරව ඉන්න ඔහුයි, ඔවුන් සිටින රහසිගත ප්‍රදේශය ලොවේ සිටින මිනිසුන්ගෙන් වසන් කොට තැබීම සිදුකරන්නේ. මුළුතැන්ගෙයි උපකරණ භාවිතයෙන් තම අවි හදාගන්නා පෙපර්, ලෝකයේම තිබෙන එකම බබල්ගම් විදින ආයුධය සතු තැනැත්තා. එයට හසුවීමට ඒමට කවුරුත් කැමති වන්නේ නැහැ.

4. ෂයිනි අපට්‍රී Shinny Upatree : උත්තර ධ්‍රැවයේ පැරණිම වාසියා මොහුයි. නත්තල් සීයාටත් වඩා පැරණි මොහු අවුරුදු හතරක දරුවෙක්ට වඩා උස නැත.රැලි වැටුණු සමකින් යුතු මොහු හොඳ හදවතක් ඇත්තෙක්. නත්තල් සියා ඉතා ආදරය කරන අතර ඔහුගේ විශ්වාසවන්තම කෙනායි.
සියලුම අගුටුමිට්ටන්ගේ නායකයා වන ෂයිනි නත්තල් සීයා සමග මැජික් කම්හල මුලින්ම ආරම්භ කළේ. ඔහු නැත්නම් ගම, වැඩපල හෝ නත්තල් සීයා නැති නිසා ඔහු මොනවා කළත් අනිත් අය වචනයක් කියන්නේ නැහැ.

5. ශුගර්ප්ලම් මේරි Sugarplum Mary : උතුරුකුරු පෙදෙසට ඈතින් පිහිටි ආසියාවෙන් ආ මේරි තද පැහැ හිසකේ හා හමක් තියන ඉතා පියකරු තැනැත්තියක්. මැය රසකැවිලි අංශයේ ප්‍රධානියායි. නත්තල් අත්තම්මා සමග මුළුතැන්ගෙයි විවිධ සුප විධි අත්හදා බලන මේරි සතුව ආහාර වට්ටෝරු රැසක් තියනව. නත්තලට සීයාගෙන් ලැබෙන තෑගිවල තියන සියලු රසකැවිලි හැදෙන්නේ මේරිගේ වට්ටෝරු අනුව.
සිකුරාදා හවස්වරු වලදී තරුණ මිට්ටන්ට කුන්ග් ෆු උගන්වන්නේද ඇයයි.

6. වන්රොස් ඕපන්ස්ලේ Wunrose Openslae : අවුරුදු 600 මැදි වයසේ සිටින උතුරු යුරෝපා සම්භවයක් ඇති වන්රෝස් උස, ශක්තිමත් කෙනෙක්. දුඹුරු කෙස් ඝනට ගොතාගෙන සිටින ඔහුගේ ඇඳුමේ කුඩා සීනු දුසිම් ගණනක් සවිකරල තියෙන්නේ. මේ නිසා ඔහු යන හැමතැනම නත්තල් සීනු හඬ රැව් පිළිරැව් දෙනවා.
පිනිමුවන් භාරව සිටින මොහු යන තැන පැන්සලක් රැගෙන ගොස් නව නිර්මාණ මතු කරනවා. බොහෝ කාලයකට පෙර නත්තල් සීයාගේ කරත්තය නිර්මාණය කළ වන්රොස් දක්ෂ නිර්මාණකරුවෙක් මෙන්ම කැටයම් කරුවෙක්.


උදව්:
Elf අදහස දුන්නු කණ්ඩා : රංගන කණ්ඩම්බි
www.wordorigins.org/index.php/more/2091/
blog.oxforddictionaries.com/santa-reindeer-names/
Elves ගැන තොරතුරු www.elfcrazy.com/traditional-names-of-the-first-christmas-elves/ පරිවර්තනයකි.

Thursday 20 December 2018

නත්තල් ගසේ ඉතිහාස කතාව Christmas Tree

නත්තල් සමය ඇරඹීමත් එක්කම සැරසිලි පටන්ගන්නවා. ඒ අතරේ හැම වසරකම ලොව පුරා මිලියන ගණනක් නිවෙස් තුලට ආදරය, උණුසුම, එකමුතුව  අරගෙන එන නත්තල් ගහට තියෙන්නේ සුවිශේෂ තැනක්. ඉස්සරනම් නත්තලට දින දෙක තුනකට කලින් පයිනස් වර්ගයේ ගහක කොටසක් කපාගෙන හදාගත් නත්තල් ගස්, දැන් විවිධ අමුද්‍රව්‍ය ඇසුරු කරගෙනත්, විවිධ ආකාරයෙනුත්  හදනව. ප්ලාස්ටික්, රබර්, රෙදි කැබලි, කඩදාසි, කම්බි විතරක් නෙමෙයි වියලි පොල් මල්, හනසු මටලුවලින් පවා හදනවා. ඒ මොන විදියෙන් හැදුවත් හැඩය වෙනස් නොකරන්නත් වග බලාගන්නවා. ඉස්සර වගේ දෙසැම්බර් අග නෙමෙයි සමහර තැන්වල නොවැම්බර් මාසයේදීම නත්තල් ගස් දකින්න ලැබෙනවා.
 
වසර සිය ගණනක් මුළුල්ලේ සම්ප්‍රදායිකව පැවතගෙන එන නිවෙස් තුළ නත්තල් ගහක් සැරසීමේ චාරිත්‍රය කවදා කොහෙන් පටන්ගත් එකක්ද?  නත්තල් ගසේ පසුබිම් කතාව සොයාගෙන යාමේදී සදාහරිත ගස් සැරසීම පිලිබඳ විවිධ රටවල් හා ජාතීන් අතර පැතිරුණු සම්ප්‍රදායයන්, නත්තල් උත්සවය ඇරඹීමට බොහෝ කලකට පෙර සිටම තිබු බව ඉතිහාසඥයන්  මතුකරගෙන තියෙනවා. 
ශීත කාලය ආරම්භය සනිටුහන් කරන්නට විවිධ ගස් සැරසීම පිලිබඳ පුරාවෘත ඈත අතීතයේ සිටම පැවතෙනවා. ඊජිප්තු ජාතිකයන් යමක් වර්ධනය සංඛේතවත් කරන්නට දෙසැම්බර් අග පාම් අතු නිවෙසට ගෙනවුත් සරසා තිබෙනවා. දීර්ඝ සීත කාලවලට ශක්තිමත්ව ඔරොත්තු දීම සංඛේතවත් කරන්නට සීත කාලයේ කොළ හලන්නේ නැති පයිනස් වර්ගයේ සදාහරිත ගස්  චීන හා හීබ්රු ජාතිකයන් භාවිතා කර තිබෙනවා.

මධ්‍යතන යුගයේදී රෝමන්වරු අලංකාර අතු කපා ඒවායේ මුදුනේත්, ගස පුරාත්   ඉරේ ආකෘති සහිත ලෝහ සැරසිලි තබා උත්සව පවත්වා තිබෙනවා. මෙම උත්සව සැටර්නේලියා නමින් හැඳින්වෙන්නේ. ශීත කාලය ඇරඹීමට  මෙන්ම ඔවුන්ගේ කෘෂිකර්මය, ධනය හා විමුක්තියට අධිපති සැටර්නස් දෙවියන් පිදීමට දෙසැම්බර් 17 වනදායින් ඇරැඹී සතියක් පුරා මෙම උත්සව පවත්වා තිබෙනවා.

බටහිර යුරෝපයේ කෙල්ටික් ආගමේ උසස් පුජකවරු ශීත ඍතුව ආරම්භය (winter solstice) සමරන්න ඕක් ගස්වල ඉටිපන්දම් දල්වා, රන් පාට ඇපල් එල්ලූ බව කියවෙනවා.

මධ්‍යතන යුගයේ ආදම් හා ඒවාගේ මංගල්‍යය සැමරීමට දෙසැම්බර් 24 වෙනිදා ෆර් (පයින් වැනි ගස් වර්ගයක්) ගස්වල රතු ඇපල් එල්ලා සරසා, පරාදීසයේ ගස් ලෙස හඳුන්වා තිබෙනවා.

 සදාහරිත ගස් ක්‍රිස්තියානි නත්තල් උත්සවයේ කොටසක් ලෙස භාවිතා කරන්නට පටන්ගෙන ඇත්තේ මිට වසර 500 කට පමණ පෙර ජර්මනියේ දියි.  පැරණි සම්ප්‍රදායන් ආගමට ඇතුලත් කරගැනීමට ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරීන් යම් ඉඩක් දීමක් කර තිබෙනවා. 1531 දී ජර්මනියේ ඇල්සෙස් නගරයේදී (දැන් මෙම ප්‍රදේශය අයත්වන්නේ ප්‍රංශය ටයි) මුල්වරට නත්තල  සඳහා වගා  කළ ගස් විකුණා තිබෙනවා. එම ගස් සැරසීමක් නැතිවයි නිවෙස් තුල තබාගෙන ඇත්තේ.  මුලින්ම නත්තල් ගසක් සරසා තිබෙන බවට වාර්තා වෙන්නේ 1610 ලැට්වියාවේදී. මේ කාලයේ ගස සරසා තිබෙන්නේ කඩදාසි රෝසමල්, පලතුරු හා රසකැවිලි වලිනි. ඉන් පසු කාලයේ  රිබන්, ලේස්, ලෝහ හැඩතල, කුඩා පොත් හා කැවිලි වලින් සැරසීම කර තිබෙනවා.  ඊටත් පසු කලක දල්වන ලද ඉටිපන්දම් උපයෝගී කරගත් බවට සඳහන්.
දාහත්වන හා දහඅටවන සියවස් වල ඔස්ට්‍රියාවේ හා ජර්මනියේ නිවෙස්වල අනෙක් පසට හැරවූ සදාහරිත ගස් මුදුන්, නිවසේ සාලයේ පැත්තකින් එල්ලා ඇපල්, කජු වර්ග,හා රතු රිබන්වලින් සරසා තිබු බව කියවෙනවා. 19 වන සියවසේදී   නත්තල් ගස්  උතුරු යුරෝපා රටවලට පැතිර ගොස් තිබෙනවා. ( මේ කාල වකවානු ගැන ඉතිහාසඥයන්ගේ යම් පරස්පරතා තිබුණත් සාමාන්‍ය එකඟතා ඇති බව පෙනෙනවා).

 වික්ටෝරියා රැජින, ජර්මනියේ  ඇල්බට් කුමරා හා විවාහ වූ පසු 1834දී වින්ඩ්සර් මාලිගයේ නත්තල් ගසක් තැබීමෙන් මෙම චාරිත්‍රය එංගලන්තයේ සිඝ්‍රයෙන් පැතිරිලා. ඉන්පෙර වික්ටෝරියා රැජිනගේ මිත්තනිය වන චාර්ලට් රැජින 1800දී වින්ඩ්ස්ර්හි  විශේෂ නවාතැනක නත්තල් ගසක් තැබූ බව ඉතිහාසයේ සඳහන් වෙනවා.

ඇමරිකාවේ නත්තල් ගසක් ගැන මුලින්ම සඳහන් වන්නේ 1747 දී පෙන්සිල්වේනියාවේ ජර්මන් මොන්රෝවියානු පල්ලියේ කුඩා දරුවන් වෙනුවෙන් සකස් කල එකකි. මෙහිදී ගස සරසා නැති අතර, ඒ වටා ලි ආවරණයක් සකසා එහි ඉටිපන්දම් දල්වා තිබෙනවා. ඇමරිකාවේ බ්‍රිතාන්‍ය විප්ලවය සිදුවන සමයේ බ්‍රිතාන්‍යයට සහයට ගෙනගිය ජර්මන් යුධ සෙබළුන් සිටි ඉලිනොයිස්හි ඩියර්බෝන් කඳවුරේ  නත්තල් ගසක් තැබූ බව 1777 ලිඛිතව සටහන්. ඉන්පසු බැරැක්ක තුල මෙය චාරිත්‍රයක්ව තිබෙනු පෙනී යනවා. 

2018 මෙලනියා ට්‍රම්ප් විවෘත කල බ්ලූ රූම් නත්තල් ගස 
සරසන ලද නත්තල් ගසක් ඇමරිකාවට හඳුන්වා දී තිබෙන්නේ 1842 දී චාල්ස් මිනේග්රෙඩ් නැමැත්තෙක්. ධවල මන්දිරයේ මුල් වරට නත්තල් ගසක් තබා ඇත්තේ ජනාධිපති ෆ්‍රැන්ක්ලින් පියර්ස්ගේ කාලයේදියි (1853-1857).  ධවල මන්දිරයත් වොෂින්ටන් ස්මරකයත් අතර ඇති Ellipse හි ජාතික නත්තල් ගසක් දැල්වීමේ උත්සවයක් ඇමරිකානු ජනාධිපති තුමාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් 1923 සිට සිදුවෙනවා.
එසේම ධවල මන්දිරයේ blue room තුළ රටේ පළමු කාන්තාවගේ  ප්‍රධානත්වයෙන් සෑම වසරකම සත්‍ය  නත්තල් ගසක් ප්‍රදර්ශනය වෙනවා.

යුරෝපා ජාතින් ආසියානු රටවල් යටත් විජිත කරගැනීමත්, ආගම පැතිරවීමත් සමග පෙරදිග රටවල ක්‍රිස්තියානි ආගම වැළඳගත් අයගේ නිවෙස්වල හා පල්ලි තුළ එම රටවලට අවේනික නොවෙන ශාකවලින් තැනූ නත්තල් ගස් තැබීම ප්‍රචලිත වී තිබෙනවා. 
මෑතක් වනතෙක්ම ක්‍රිස්තියානි ආගමික නිවෙස් තුල සැරසිල්ලක් වූ නත්තල් ගස්, දැන් ආගම් භේදයකින් තොරව විවිධ ස්ථානවල නත්තල, වර්ෂාවසාන නිවාඩුව, නව වසර මෙන්ම ව්‍යාපාරයන් පිළිබිඹු කරන්නත් එළිමහනේ දැල්වෙනු පෙනෙනවා.
විඳ දරාගැනීම සංඛේතවත් කරන, ක්‍රිස්තියානි ආගමටත් වඩා ඉපැරණි නත්තල් ගස, මේ අනුව එක ආගමකට අයත් නොවී, අපගේ සංවේදී ඉන්ද්‍රියයන් පිනවනු පමණකින්  නොනැවත, ලොවේම සම්ප්‍රදායන්ද සංවේදනය කරනු දැනෙනවා.


උදව්:
Christmas Trees: Christmas Celebration Folklore: Folklore and Farming
Christmas Tree Folklore and History: Rick Dungey
www.salisburygreenhouse.com/christmas-tree-history-folklore/
http://extension.illinois.edu/trees/traditions.cfm
www.sott.net/309632-Io-Saturnalia-The-Roman-roots-of-Christmas
www.brownsvilleherald.com/news/

Wednesday 12 December 2018

ආලෝකයේ උත්සවය: හනුකා Hanukkah

යුදෙව් ජාතිකයන්ගේ ආගමික උත්සවයක් වන හනුකා Hanukkah  (=හනුක්කා, චනුකා) නම් ආලෝකය ප්‍රධාන කරගත් උත්සවයක් මේ දිනවල ලොව පුරා පැවැත්වෙනවා. මෙලෙස විවිධ ලෙස උත්සවයේ නම උච්ඡාරණය කරන්නේ මුල් නම හීබ්රු භාෂාවෙන් තිබෙන නිසා යි. එහි තේරුම කැපවීම යන්නයි.

හනුකා උත්සවය අවුරුද්දේ අවසන් මාසයේ දින අටක් පුරා පැවැත්වෙනවා. මේ වසරේ දෙසැම්බර් 2 දා සිට 10 දක්වායි.  පැවැත්වෙන දින වසරෙන් වසරට වෙනස් වන්නේ ඔවුහු දින තීරණය කරන්නේ චන්ද්‍ර මාස ක්‍රමයට අනුව නිසයි. මේ උත්සවයේදී මෙනෝරා නමින් හැඳින්වෙන පහන වැදගත් තැනක් ගන්නවා. පහන් නමයක් තැබීමට ස්ථාන ඇති මෙහි මැද පහන අනෙක්වාට වඩා තරමක් ඉහලින් තියෙන්නේ. එය ශමාෂ් නමින් හඳුන්වන්නේ. හැමවිටම අනෙක් පහන් දල්වන්නේ ශමාෂ් පහනෙන් පමණයි.
හයවන දිනයේ  මෙනෝරා පහන 
පළමු දිනයේ ඉර බැසයන මොහොතේ සිට පහන් දැල්වීම ආරම්භ කරනවා. දිනකට එක බැගිනුයි  පහන් දල්වන්නේ.
පළමු දිනයේ ශමාෂ් පහනත්, එක කෙළවරක ඇති පහනකුත් දල්වා යාච්ඥා කරනවා. පළමු දිනයේ දල්වන්නේ එම පහන් දෙක පමණයි. දෙවන දිනයේ මැද පහන දල්වා, එයින් පළමු දින දැල්වූ පහනත්, ඊළගට ඇති පහනත් දල්වයි. මෙලෙස දිනකට එක පහන බැගින් වැඩි කරමින් දල්වමින් යයි.  ඒ අනුව අටවන දිනයේ පහන් සියල්ලම දල්වනවා.
මෙනොරාව යුදෙව් නිවෙස්වල විශේෂ ස්ථානයක තැන්පත් කර තිබෙනවා. හනුකා සමයේ එය නිවසට ඇතුළුවන විට වම් අතපැත්තේ, දැල්වූ විට නිවසෙන් පිටතට පෙනෙන සේ කවුළුවක් අසල  තබනවා.  දිනපතා  පවුලේ අය හා නෑදෑයන් එක්ව පහන් දල්වා, ආගම සිහිපත්කර අවසානයේ සම්ප්‍රදායික ක්‍රමයට පිළියෙළ කරන ලද තෙලෙන් බදින හා තෙල් දැමූ  ආහාර ගන්නවා.

හනුකා ඉතිහාසය වසර දෙදහසකටත් එපිටට යන්නක්. එකල ඊශ්‍රායලය, ග්‍රීක-සිරියා අධිරාජ්‍යයේ කොටසක්ව තිබුණා. යුදෙව්වන්ගේ ඇදහීම වුණේ මෝසෙස් විසින් හෙළිදරව් කරන ලද දෙවියන්ගේ නිතිය, සත්‍යය සහ අධ්‍යාත්මික පවිත්‍රතාවයි.  ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන දේවස්ථානය පිහිටියේ ජෙරුසලමේ. එකල ඔවුන්ගේ දින දර්ශනයට අනුව කිස්ලෙව් මාසයේ sukkot නම් දින ගණනාවක උත්සවයක් පැවැත්වුවා. මෙය නව දින දර්ශන අනුව නොවැම්බර් දෙසැම්බර් මාසවලට යෙදෙන්නේ. මේ උත්සවවලදී යුදෙව් ජාතිකයෝ සමුහ වශයෙන් ජෙරුසෙලමට පැමිණ වතාවත් කළා.
ක්‍රි.පූ. 164දී ඊශ්‍රායලය, සිරියා රාජධානිය මගින් යටත් කරගත්තා. තම රාජධානියේ පොදු ආගමක් හා සංස්කෘතියක් තිබිය යුතු බව සිතු IV වන ඇන්ටියෝකස් රජු යුදෙව් දහම අනුගමනය තහනම් කර, ඔවුන්ගෙන් ග්‍රීක දෙවියන් අදහන ලෙස හා සිරියානු ඇදහීම්වලට අනුගත වන ලෙස ඉල්ලා සිටිමින්, දේවස්ථානයත් අයත් කරගත්තා. යුදෙව්වන් ඊට එකග නොවූ නිසා ඔවුන්ගේ නීති පොත් ගිනි තබමින් මිනිසුන් ඝාතනය කරමින්  කුරිරු පාලනයක් ගෙනගියා. ඉතිරි වූ සුළුතරයක් යුදෙව්වන් ගරිල්ලා ක්‍රමයට සටන් කරමින් ගල්ගුහාවල දිවි ගෙව්වේ.
ගණනින් සුළු වූ යුදෙව්වන් දේවස්ථානය අයත් කරගැනීමට සංවිධානය වුනා. රජු ඔවුන් වනසන්නට කොමදොරුවන් දෙදෙනෙක් යටතේ 40000 ක හමුදාවක් එවුවත්, ජුදා ප්‍රමුඛ මැකාබි ලෙස හැඳින්වූ යුදෙව්වන් පරදවන්නට ඔවුනට හැකිවුයේ නැහැ. යුද්ධය ගැන එතරම් දැනුමක් නොමැති සාමාන්‍ය ජනතාවක් අතින් විශාල හමුදාවක් පැරදීම විශ්මයක් වුනා. යුදෙව්වන් නැවත ජෙරුසෙලම් දෙවස්ථානය අත් කරගෙන, සිරියානුවන් ස්ථාපිත කර තිබු සියල්ල ඉවත්කර, නව අල්තාරයක් නිමවූවා.
රන් මෙනෝරාව පැහැරගැනීම 
ක්‍රි. පු. 139දී ඔවුන් නැවත Sukkot උත්සවය පවත්වන්න කටයුතු සුදානම් කළා. ඔවුන්ගේ දඹ රන් මෙනොරාව සිරියනුවන් විසින් පැහැර ගෙනගොස් තිබු නිසා මැකාබිවරු ලාභ ලෝහවලින් නව මෙනෝරාවක් සැදුවා. නමුත් එය දල්වන්නට අවශ්‍ය පිරිසිදු ඔලිව් තෙල් තිබුනේ දිනකට පමණක් ප්‍රමාණවත් වන තරමක්. අලුතින් සුදුසු ආකාරයේ තෙල් සදන්නට දින අටක් ගතවෙනවා.
කෙසේ වුවත් ඔවුහු මුල් දින පහන දැල්වූවා. පුදුමයකට මෙන් එම තෙල්,  අලුතින් තෙල් සාදන තෙක් දින අටකට ප්‍රමාණවත් වූ බව කියවෙනවා. දෙවියන් තම පිරිස ස්වකීය ආරක්ෂාව යටතට ගත්බව එම සිදුවීමෙන් පෙන්නුම් කෙරෙන බව යුදෙව්වන් අර්ථ දැක්වුවා. මේ නිසා ඉන්පසු මෙනෝරාවක පහන් අටක් දැල්වීමට හැකිවන ලෙස නිර්මාණය කල බව කියවෙනවා.
මේ සිදුවීමෙන් පසු මැකාබිවරුන්ට නායකත්වය දුන් ජුදාස්, වීරවරයෙක් ලෙස සැලකුම් ලැබූ බව කියවෙනවා.

හනුකා යනු තෙල් මුලික කරගත් උත්සවයක් නිසා කෑම මේසයේ තෙලෙන් පිළියෙළ කරන ආහාර වලට වැදගත් තැනක් ලැබෙනවා. ලොට්කා -Latke-  ලෙස හඳුන්වන අල හා චීස් වලින් සාදන පෑන්කේක් ඒ අතර විශේෂයි. ජනප්‍රියම අතුරුපස ජෙලි ඩෝනට්ය.

තෑගි දීම හෝ ගැනීම ගැන එතරම්ම අවධානයක් නැති උත්සවයක් වන මෙහි දරුවන්ට යම් ත්‍යාග දීමක් කෙරෙනවා. වැඩිහිටි අයගෙන් ලැබෙන තෑගි සියල්ල දින අටට බෙදා ඔවුනට ලැබෙන්නේ. අතීතයේදී,  හනුකා ගෙල්ට් ලෙස හැඳින්වෙන රන් පැහැ කාසි හුවමාරු කරගෙන තිබෙනවා. දැන් රන් දවටනවල ඇති කාසි හැඩයේ චොකලට් දරුවන්ට දෙනවා.
හනුකා උත්සවය සමග බැඳුනු ක්‍රීඩාවක් තිබෙනවා. ඩ්රේඩල් නමැති පැති හතරක් සහිත බඹරයක් මෙහිදී උපයෝගී කර ගන්නවා. ඉහල කුරෙන් අල්වා කරකවා අතහැරි විට වැටෙන පැත්තේ ඇති වචන අනුව රන්පාට කාසි/ පබළු  ලබාගැනීමේ ක්‍රීඩාවක්. යුදෙව් දහම තහනම් වූ සිරියානු ආක්‍රමණ සමයේ දරුවන් අධ්‍යපනයේ  නිරතවන අතර සොල්දාදුවන් පැමිණෙන විට ක්‍රීඩාවක් කරන බව හැඟවීමට නිර්මාණය කරගත් බඹරය මෙලෙස හනුකා සැමරීමට එකතු කරගෙන තිබෙනවා. අදටත් ඩ්රේඩල්වල හිබ්රු භාෂාවෙන් වචන අඩංගු කරනවා.

හනුකා යුදෙව් ජාතිකයන්ගේ ප්‍රධාන ආගමික උත්සවය නොවන බවත් කිව යුතුයි. එය ඔවුන්ගේ පැරණි ඇදහීම් චාරිත්‍රයකට එකතු වූ අතීත ජයක් සම්බන්ධිත උත්සවයකි.  හනුකා චාරිත්‍ර ගිනස් පොතටත් ඇතුළු වී තිබෙනවා. ලොව විශාලම මෙනොරාව එයින් එකක්. අඩි 32ක් උස මෙය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ මැන්හටන් ප්‍රදේශයේ හනුකා දිනවල දැල්වුණා.

උදව්:
Chanukah: Trudi Strain Trueit
Kortright Centre for Conservation,
www.cbc.ca/the-feed/whats-the-story-hanukkah
www.chabad.org/holidays/chanukah/article_cdo
www.youtube.com/watch?v=omvtmSR369
www.myjewishlearning.com/article/9-things-you-didnt-know-about-hanukkah/