Sunday 20 May 2018

අනුගමනය කරනවානම්...1: රජ මගුළෙන්

රාජකීය මංගල්‍යයේ මල් කළඹ හා පශ්චාත් කසල 

ලෝකයේ යම් සුවිශේෂ සිද්ධියක් වූ විට ඒ හා සංසන්දනය කරමින් ශ්‍රී ලාංකීය සංස්කෘතියට, සභ්‍යත්වයට  ගැරහීම මුහුණු පොතේ සුලබව දකින්නට ලැබෙන දෙයක්. යන්තම් මතුපිටින් බලමින් සිදුකරන සැසඳීම් වලට වඩා සුදුසු වන්නේ අපට උගත හැකි හෝ අනුගමනය කළ හැකි යහපත් දෙයක් එයින් ගතහැකිදැයි සොයා බැලීමයි. පසුගියදා සිදුවූ රාජකීය මංගල්‍යයේ කරුණු කිහිපයක් ගැන සෙවීමට සිත්වුනේ එනිසයි.

මනාලියගේ මල් කළඹ:  අධිකතම වැයක් දරා සිදුකළ මංගල්‍යයේ සියලු කටයුතු සිදු කලේ උසස්ම පෙලේ පුද්ගලයන් හෝ ආයතන මගිනි. ඉහලම මල් සැකසුම් කරුවෙක් විසින් නිමකරන ලද මල් කළඹට එදින උදැසන කෙන්සින්ටන් මාලිගා බිමෙන් හැරී කුමරු අතින් නෙලාගත් මල් කිහිපයක් මෙන්ම, කුමරුගේ මව වන ඩයනා කුමරිය සිහිවීමට ඇය වඩාත් ප්‍රියකළ forget-me-not මල් වර්ගයද ඇතුලත්ව තිබුණි.

මල් පිලිබඳ තව වැදගත් දෙයක්ද මෙම විවාහයේ ඇතුලත් විය. එනම්, මනාලියගේ මීටර් පහක් වූ වේලයේ කෙලවර දිගේ පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයට අයත් රටවල් 53 හිම ජාතික පුෂ්පයන් අතින් එම්බ්‍රොයිඩර් කර තිබු බවයි. එනම් නිර්මාණකරුවන් සියලු රටවල පුෂ්පයන් ගැන මනා අධ්‍යයනයක් කරන්නට  ඇත.  (මෙහිදී එම්බ්‍රොයිඩර් කරුවන් පැය සිය ගණනක් වැයකරමින් මහන අතරතුර සෑම මිනිත්තු 30කටම වරක් අත සේදීම කළ බව සඳහන්).

විවාහයෙන් පසුව මනාලියගේ මල් කළඹ චාරිත්‍රානුකූල ලෙස වෙස්ට්මිනිස්ටර් ඇබේ දෙව් මැදුරේ නම නොදන්නා සෙබලාගේ සොහොන මත තැන්පත් කෙරුණි.

නම නොදන්නා සෙබලාගේ සොහොන යනු කුමක්ද?
පළමු ලෝක යුද්ධයට සහභාගී වූ ඩේවිඩ් රේල්ටන් නම් පුජකවරයෙක් යුද්ධයෙන් පසු ප්‍රංශයේ පිට්ටනියක "නම නොදන්නා බ්‍රිතාන්‍ය සොල්දාදුවෙක්" නමින් සටහන් කළ මිනීවළක් දැක ඇත. ඔහුගේ අදහසකට අනුව 1920 දී  බ්‍රිතාන්‍යයට සිරුර ගෙන එන ලදී. එම සෙබල සිරුර යුධ විරුවන් සමරන දිනය වන නොවැම්බර් 11 වෙනිදා  එවක රජකළ ජෝර්ජ් රජුද සහභාගි වූ උත්සවයකදී බ්‍රිතාන්‍ය පොලවේ පස් ස්වල්පයක් ද සහිතව දෙව් මැදුරේ බස්නාහිර කොටසේ නැවත මිහිදන් කර ඇත.  ඒ මත බෙල්ජියම් මාබල් ගලක් අතුරා They buried him among the kings because he had done good toward God and toward his house වදන් ඇතුලත් ලියවිල්ලක්ද කොටා ඇත.





රාජකීය මනාලියන්ගේ මල් කළඹ මෙතැන තැන්පත් කිරීමේ චාරිත්‍රය ආරම්භ කර ඇත්තේ එලිසබෙත් රැජිනගේ මව් විසිනි. ඉන්පසු සෑම රාජකීය මනාලියක්ම එය අනුගමනය කර ඇත.
යුධ වැදී දිවි දුන් රණ විරුවන් අමතක කර දමන්නට කැස කවන මෙවැනි වකවානුවක, අනුගමනය කරනවා නම් ... අගය කළහැකි චාරිත්‍ර.

පශ්චාත් කසල කළමනාකරණය
 මංගල්‍යය නිමාවී ඉතා කෙටි කාලයකට පසු පහත දැක්වෙන පින්තුරය සමග ට්විටර් සටහන දුටු වහාම මට මතක් වුනේ පසුගිය වෙසක් උළෙලට පසු මුහුණු පොතේ දක්නට ලැබුණු ගෝල්ෆේස් පිටියේ කුණු ඇතුලත් පින්තුර හා සටහන්ය.

We are working hard to ensure that bins remain available throughout the day, but if you find the bins around you are full please help us keep our town tidy by taking your rubbish home with you. 
මංගල්‍යය පැවැත්වුණු වින්ඩ්සර් නගරයේ නගර සභාවට සමාන Royal Borough of Windsor and Maidenhead ආයතනය මගිනුයි මෙම නිවේදනය සටහන් කර තිබුනේ. "දිනය පුරාම කසල බඳුන් සැපයීමට අප හැකිතාක් උත්සහ කරනවා. ඔබ අවට බඳුන් පිරී ඇත්නම් ඔබේ කසල ආපසු නිවෙසට ගෙනයාමට කාරුණික වන්න."

පැමිණ සිටි ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාව එම ඉල්ලීමට ගරු කළා හෝ නොකළා මෙතරම් ජනතාවකගෙන් එකතු විය හැකි කසල ඉවත් කිරීම ගැන පූර්ව සුදානමක් තිබු බවයි ඉන් පැවසෙන්නේ. විවිධ රටවලින් පවා මහා ජනකායක් පැමිණෙන විට දැනුවත් කිරීම් කර බලා නොසිට, ඒ සඳහා මුහුණ දීමේ ඉතා විශිෂ්ඨ සුදානමක් තිබීමයි වැදගත්. උත්සවය අවසානයේ ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වූ අයගෙත් උදව් ඇතිව පැය කිහිපයක් තුළ පරිසරය පවිත්‍ර කර තිබේ.

වෙසක් දිනයෙන් දින දෙකකට පසුවත් තිබු බව කියන ගෝල්ෆේස් කුණු ගැන හිතද්දී අපට උගත හැකි දේ කුමක්ද?
මහජනතාව දහස් ගණන් එක්රැස් වන දිනවලදී එම ස්ථාන පිරිසිදු කිරීම සම්බන්ධයෙන්  වගකිවයුතු ආයතන ක්‍රියා කල යුතු ආකාරය පිළිබඳවයි. කසල කළමනාකරණය පුද්ගලයන්ගේද  වගකීමක් වුවත්, අදාළ ආයතන තත්වයන් පිලිබඳ පුර්ව අධ්‍යයනය කර, ඒ සඳහා සැලසුම් සකස් කර ක්‍රියාත්මක වීමට සුදානම්ව සිටිය යුතු බවයි.

අනුගමනය කරනවානම්....
අපේ සංස්කෘතියට හෝ ආගමට, රටේ පුද්ගලයන්ගේ චර්යාවන්ට ගරහමින් නොසිට, නිවැරදිව කල යුතු දේ මෙවැනි අවස්ථාවකින්වත් ඉගෙන අනුගමනය කලයුතු නොවේද?

උදව්:
www.bbc.co.uk/news/uk-44188656
www.goodhousekeeping.com/life/
www.westminster-abbey.org/
chimpreports.com/
www3.rbwm.gov.uk

Thursday 10 May 2018

අම්මාවරුන්ගේ දිනය සැමරීම (කෙටි කථාව)

(Stephen Leacoke ලියු How We Kept Mother's Day කෙටිකතාවේ පරිවර්තනයකි).

    අලුතෙන් ආව අර දින මේ දින ඔක්කොටම වඩා අවුරුද්දකට සැරයක් සමරන 'අම්මාවරුන්ගේ දිනය' තමයි හොඳම. මැයි මාසේ දවසකට මේ වගේ දිනයක් හදල දාපු ගමන් ඇමරිකාවේ ජනප්‍රිය වෙච්ච එක ගැන මමනම් පුදුම වෙන්නේ නැහැ. එංගලන්තෙටත් මේ අදහස ගිහින් ඇති.
    අපේ වගේ ලොකු පවුලකට එකතු වෙන්න හොඳ අවස්ථාවක් හින්ද මේ පාර විශේෂ දෙයකින් අම්මාවරුන්ගේ දිනය සමරන්න තීරණය කළා. අම්මා අවුරුදු ගානක් තිස්සේ අපි වෙනුවෙන් කරපු දේවල්, කැපකරපු තරම්, අපි වෙනුවෙන් වුනු මහන්සිය ගැන තේරුම් ගන්න හොඳ අවස්ථාවක් කරගන්න අපි එදාට පවුලේ ඔක්කොටම නිවාඩු දවසක් කරලා දවස හොඳින් සමරලා අම්මව සතුටු කරන්න හිතුව. තාත්තා එදාට නිවාඩුවක් අරන් උත්සවයට උදව් වෙන්නත්, මාත් ඈනුත් කොලේජ් යන්නේ නැතිව ඉන්නත්, මේරිත්  මල්ලිත් පාසල් නොයා ඉන්නත් තීරණය කළා.
    නත්තල් අලුත් අවුරුදු වගේ ලොකුවට මේ උත්සවය ගන්නයි අපි හිතුවේ. අම්මා නත්තලට ගේ මල්වලින් හා අනිත් සැරසිලි වලින් පුරවන හින්ද ඒ වගේ කරන එක හොඳයි කියල හිතුව.
    මේක ලොකු උත්සවයක් හින්ද නංගිලා දෙන්න ලස්සණටම සැරසෙන්න තීරණය කරලා අලුත් තොප්පි දෙකක් ගත්තා. අම්මා ඒවා වටේට කපලා තවත් අලංකාර කළා. තාත්තා එයාටයි අපි පිරිමි ළමයි දෙන්නටයි අම්මාවරුන්ගේ දිනය සිහිවෙන්න හොඳම වර්ගයේ අලුත් සිල්ක් ටයි  තුනක් ගෙනාවා. අපි අම්මටත් අලුත් තොප්පියක් ගන්න හැදුවේ, ඒත් අම්මා  එයාගේ පරණ මොස්තරේ අළුපාට හිස්වැස්මට වඩාත් කැමති ඇති  කියල හිතුන. නංගිලත් කිව්වේ අලුත් එකක් අම්මට හරියන්නේ නැතිවෙයි කියල.
    උදේ කෑමෙන් පස්සේ අපි කාර් එකක් හයර් කරන් අම්මාව පුදුම කරන්න ලස්සණ ගම් පළාතකට එක්ක යන්නයි ලෑස්ති කළේ. මේ වගේ තෑග්ගකට අම්මා හරිම කැමති වෙයි.  අම්මා හැමදාම ගෙදර වැඩ කර කරමනේ ඉන්නේ. ඒ පළාත ගොඩක්ම රමණිය හින්ද හැතැප්ම ගණන් වාහනෙක යද්දී අම්මා ආසවෙයි.
    ඊළඟ දවසෙ අපිට සැලැස්ම පොඩ්ඩක් වෙනස් කරන්න වුණා. තාත්තා හිතුවා අම්මව නිකම්ම වාහනේක දුර ගෙනියනවට වඩා විනෝදෙට මාළු අල්ලන්නත් පුළුවන් තැනකට එක්ක ගියානම් හොඳයි කියල. අපි කාර් එකක් කුලියට අරගෙන ඒකට ගෙවන එකේ,  ඔහේ යනවට වඩා අපිට කඳුකර ගංගාවල් තියන ප්‍රදේශයකට ගිහින් විනෝදයකුත් ලබන්න පුළුවන් වෙනවනේ. ඉතින් අපි හිතුව අම්මාව නියමිත අරමුණක් තියන දේකට ගෙනියන එක හොඳයි කියල.
    යන දාට කලින් දා තාත්තා අලුත්ම බිලි පිත්තකුත් ගෙනාව. අම්මාටත් නිකම් බලන් ඉන්නවට වඩා ඒකෙන් මාළු අල්ලන්නත් පුළුවන්නේ කියල තාත්තා යෝජනා  කළාම අම්ම කිව්වා එයාට අනිත් අය මාළු අල්ලනවා බලන් හිටියම ඇති කියල.
    ඉතින් අපි ට්‍රිප් එක යන්න ලැහැස්ති වුනා.  උදේට ගෙදරින් කාලා දවල්ට බඩගිනි වුනොත් කියල අම්මට කියල සැන්විච් එහෙමත් හදාගත්තා.  හවස ගෙදර ඇවිත් නත්තල් හා අලුත් අවුරුදු වගේ හොඳ ඉස්තරම් රෑ කෑම වේලක් ගන්න පුළුවන්නේ. අම්මා තව වැඩිපුර කෑමත් ලැහැස්ති කරලා ඒවා කාර් එකේ ගෙනියන්න පුළුවන් විදියට බාස්කට් වලත් දැම්මා.
    කාරෙක ආවම ඒක ඇතුලේ අපි හිතුව තරම් ඉඩක් නැහැ වගේ. යන්තම් අපි කට්ටියට යන්න තරම් ඉඩ තිබුනත් බිලිපිති උපකරණයි, දවල් කෑමයි දාන විදියක් ගැන අපි කලින් හිතුවේ නැහැනේ.
තාත්තා කිව්වා එයා ගෙදර නැවතිලා වත්තේ වැඩ කරලා කාලේ ගෙවන්නම් අපිට යන්න කියල. එයාට කුණු වලක් කපන්න වගේ අපිරිසිදු වැඩක් කරගන්නත් පුළුවන් කිව්වා, කුලිකාරයෙක්ගේ ගානත් ඉතුරුවෙනවනේ කියලා. එයාට අවුරුදු තුනකින් හරිහමන් නිවාඩුවක් ගතකරන්න ලැබුනේ නැති වුනත් එයා ගැන නොහිතා අපිට ගිහින් විනෝද වෙලා එන්න කිව්වා. එයාට නිවාඩුවක් ලැබෙයි කියල හිතුනු එක මහා මෝඩකමක් කියලත් කිව්වා.
    තාත්තාව ගෙදර දාල යන්න අපි කාටවත් හිතුනේ නැහැ. දාල ගියත් අපිට ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙයි. ඒ ගමන ඈනුයි මේරියි නවතින්නම් කිව්වා, උදව්වට එන ගැණු කෙනා ගෙන්නාගෙන රෑ කෑම ටික හදවගන්නත් පුළුවන්නේ කියල. ඒත් මේ වගේ ප්‍රසන්න දවසක අලුත්ම තොප්පි දෙකකුත් දාගෙන නතරවෙන්න වෙච්ච එක කණගාටුවට කාරණයක් නෙමෙයිද? ඒ දෙන්නම කිව්වා අම්මා වචනයක් දුන්නොත් කැමැත්තෙන් නවතිනවා කියල. මටයි විල්ටයි නවතින්න පුළුවන්. ඒත් අපිට ඉතින් කෑම හදන වැඩ පුළුවන්යැ.


    ඒ හින්ද අන්තිමට තීරණය වුණේ අම්මා ගෙදර ඉඳල, ගෙදරම විවේක දවසක් ගත කරලා රෑ කෑමත් ලෑස්ති කරන්න කියලයි. අම්මා මාළු අල්ලන්න කැමතිත් නැති එකේ, එළියත් ටිකක් සිතල වගෙත් හින්ද ඉන්න එක හොඳයි වගේ පෙනුනේ. කොච්චර අව්ව තියන සුන්දර වගේ පෙනෙන දවසක් වුනත් එලියට ගියොත් අම්මට සීතල හැදෙයි කියල තාත්තත් බයවුණා. බැරිවෙලාවත් රට වටේ ඇදගෙන  ගිහින් අම්මට තද හෙම්බිරිස්සාවක්වත් හැදුනොත් තාත්තා කවදාවත් තමන්ටම සමාව දිගන්න එකක් නැහැ කියල කිව්වා.   අම්මා අපි වෙනුවෙන් කරන හා කරපු හැම දෙයක් වෙනුවෙන්ම ඇයට පුළුවන් තරම් නිදහසේ සද්ද නැති වටපිටාවක විවේක ගන්න උදව් කරන එකයි අපි හැමෝම කරන්න ඕනේ කියලත් තාත්තා කිව්වා. මාළු අල්ලන එක යොදා ගත්තෙත් හිතලම අම්මාට නිදහස් පරිසරයක් දෙන්න කියලයි තාත්තා කිව්වේ. මිනිස්සු වයසට යද්දී නිසල පරිසරයක් කොච්චර වටිනවද කියල තරුණ අයට තේරුම් යන්නේ නැතිලු. තාත්තා නම් සද්ද බද්ද වලට හොඳහැටි හුරුවෙලා ඉන්නේ, එයාට ඕනේ අම්මව ඒවායින් ඈත් කරලා තියාගන්නයි.
    ඉතින් අපි අම්මාට හිප් හිප් හුරේ තුන්පාරක් කියල යන්න පටන්ගත්තා. අපිට දකින්න පුළුවන් දුරක් වෙනකල් අම්මා ඉස්සරහ ඉස්තෝප්පුවේ හිටගෙන බලන් ඉන්නවා දැක්කා. තාත්තා විනාඩියෙන් විනාඩියට හැරිලා අත වැනුවා. අන්තිමට කාරෙකේ පිටිපස්සේ දාරේ අත වැදුනම අම්මාට දැන් අපිව පේන්නෙ නැතිව ඇති කියල අත වනන එක නැවැත්තුවා.

    අපි ජිවිතේ හැමදාටම මතක තියන, හීනයක් තරම්  සුන්දරම දවසක් කඳුකර පෙදෙසේ ගතකළා. තාත්තා මාළු ගොඩක් ඇල්ලුවා. අම්මා මාළු ඇල්ලුවනම් කවදාවත් මෙච්චර ගොඩක්නම්  අල්ලගන්න වෙන්නේ නැහැ කියල තාත්තා විස්වාසෙන් කිව්වා. මායි මල්ලියිත් මාළු ඇල්ලුවට තාත්තා තරම් ගොඩක් අල්ලන්න බැරිවුණා.
    නංගිලාටත් මග දිගටම එයාලගේ යාලුවෝ හම්බවුණා. ගඟ දිගේ ඇවිදිද්දී හමුවෙච්ච පිරිමි අය කිහිප දෙනෙක් එක්කත් බොහොම කුළුපග වෙලා කතා කරකර හිටියා. කොහොමහරි අපි හැමෝම කියන්න බැරිතරම් උත්කර්ෂණිය සතුටක් වින්දා.

    අපි ආපහු ගෙදර එනකොට හිතුවට වඩා පරක්කුයි. අම්මා  අපි ප්‍රමාද වෙයි කියල හරියටම දැනගෙන, එන වෙලාවට හොඳ රස්නෙන් කන්න පුළුවන් වෙන්න කෑම ලෑස්ති කරලා තිබුණා. මුලින්ම තාත්තට තුවායයි සබනුයි සුදානම් කරලම තිබුණේ මාළු අල්ලන්න ගියාම කිළුටු පිටින් එන විදිය දන්නා හින්ද. ඊළඟට නංගිලාට උදව් කරන්න අම්මාට ටිකක් මහන්සි වෙන්න වුණා.
    අපි ඔක්කොමල ලෑස්ති වෙලා එද්දී බොහොම ගම්භිර කෑම වේලක් මෙසේ උඩ. නත්තල් දවසේ වගේ කුකුලෙක් රෝස් කරලා එක එක කෑම ජාති පිරිලා. අම්මාට ගොඩක් සැරයක්  අඩුපාඩු බෙදන්න, කෑම අරන් කුස්සියටයි කෑම මෙසේටයි යන්න එන්න වුණා. අන්තිමට තාත්තා ඒක නෝටිස් කරලා අම්මා තනියම කරන්න ඕනේ නැහැ උදව් වෙන්න ඕනේ කිව්වා. අම්මට වෙලාව ඉතුරු කරලා දෙන්න හින්ද තාත්තා මේසේ ගාවම තිබුණු සයිඩ්බෝඩ් එකෙන් වොල්නට් අරගෙන මේසෙන් තිබ්බා.
    සෑහෙන වෙලාවකට පස්සේ රෑ කෑම ඉවරවුණාම අපි ඔක්කොටම ඕනේ වුණා මේසේ අස්කරලා පිඟන්, දීසි එහෙම සෝදන්න. එත් අම්මා  ඒවා කරන්නම් කියල කියපු නිසා අපි එයාගේ කැමැත්තට ඉඩ දුන්නා.
ඒවා අස්කරලා අතුපතු ගාලා ඉවර වෙන්න හිතුවටත් වඩා වෙලාවක් ගියා. අපි නිදාගන්න යන්න කලින් අම්මාගේ මුණ ඉඹල සුබ පතන්න ගියාම අද දවස එයාගේ ජිවිතේ වැඩියෙන්ම හොඳ දවස කියල කියද්දී එයාගේ ඇස්වල කඳුලුත් තිබුණා. අපි එයා කරන දේවල් අගය කරපු විදිය ගැන අපිටම සතුටු හිතුණා.
                               ************************⟳⟳⟳⟳⟳⟳⟳ *****************

[ස්ටීවන් ලීකොක් (1869-1944) කැනේඩියානු රචකයෙකි. හාස්‍යයත් උපහාසයත් කැටිවුණු නිර්මාණාත්මක කථා මෙන්ම විද්‍යා ප්‍රබන්ධ, චරිත කථා හා  දේශපාලන ආර්ථික පොත් 27ක්  රචනා කළේය.]