Thursday, 30 July 2020

බේකින් සෝඩා වලින් කොලපාට වීම

පරිසරය ගැන බෙහෙවින් කතාවෙන, සැලකිලිමත් වෙන මේ කාලයේ go green කියන්නේ ජනප්‍රිය සංකල්පයක්. සාමාන්‍යයෙන් turning green කියන්නේ කවුරුහරි ගැන ඉරිසියා හිතුනම. දැන් ග්‍රීන් වෙනවා කියන්නේ පරිසර හිතකාමී වෙනවා කියන එකයි. 

ගෙදරදොරේ කටයුතුවලදී පරිසර හිතකාමී වීම ගැන තදින් හිතන්න වෙන්නේ වෙළඳපොලේ තියන විවිධ රසායන ද්‍රව්‍ය අපි නොදැනුවත්වම ගෙදරට ගොඩවදින නිසයි. එදිනෙදා පිරිසිදුකිරීම් වලට තියන නිෂ්පාදන ගැන හිතුවම වලන් පිඟන් සෝදන්න, කුස්සිය, නාන කාමරය, වැසිකිලිය පවිත්‍ර කරන්න වෙන වෙනම පවිත්‍රකාරක මොන තරමක් විවිධ මිල ගණන්වලට තියනවද? මේ බොහෝ දේවල් ඉතා අඩු මිලකට තියන බේකින් සෝඩා වලින් කරගන්න පුළුවන් කියල ඔබ දන්නවද? 

Baking Soda කියන්නේ මොනවද? එය රසායන ද්‍රව්‍යයක් නෙමෙයිද? 
බේකින් සෝඩා අපි සාමාන්‍යයෙන් පාවිච්චි කරන්නේ ආහාර නිෂ්පාදනයේ පිපුම් කාරකයක් විදියට.
රසායනික නම සෝඩියම් බයි කාබනේට්. සංඛේතය NaHCOვ.
බේකින් සෝඩා ස්වභාවික දෙයක්. සෝඩා අළු ලෙස හුණුගල් වගේ පාෂාණ කඩාගන්න තියනව. විද්‍යාගාරයක ඇමෝනියා තුලින් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් යැවීමෙන් හදන්නත් පුළුවන්. ස්වභාවික, පිරිසිදු, ආරක්‍ෂිත කුඩු වර්ගයක් බේකින් සෝඩා කියන්නේ.
මතක තියාගන්න බේකින් පවුඩර් කියන්නේ වෙන ද්‍රව්‍යක්. එය හදන්නත් බේකින් සෝඩා භාවිතා කරනවා. නමුත් ගතිගුණ පොඩ්ඩක් වෙනස් නිසා ආහාර පිළියෙළ කරන්න විතරයි බේකින් පවුඩර් හෙවත් සෝඩියම් කාබනේට් ගන්නේ. 

පාන්, කේක් හදන්න නැතිවම බැරි බේකින් සෝඩාවල වෙනත් භාවිතා බලමු. පරිසර හිතකාමී පිරිසිදුකාරකයක් ලෙස වගේම දුගඳ උරාගන්නා දෙයක් ලෙසත්, ඖෂධයක් ලෙසත් පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්. 

මුළුතැන්ගෙයි භාවිතය 
  • පිපුම් කාරකයක් ලෙස ආහාර පිළියෙළ කිරීමේදී.
  • එළවලු හා පලතුරුවල පොත්තේ ඉටි ගතිය හා රසායන ද්‍රව්‍ය ඉවත් කිරීමට: බේකින් සෝඩා හා දෙහි යුෂ දැමු ජලයේ පලතුරු ගිල්වා විනාඩි 10ක් පමණ තැබීමෙන් කෘමිනාශක, වල්නාශක හා ඉටි ඉවත්වේ. 
  • ශීතකරණයේ දුගඳ නැතිවීමට: කුඩා විවෘත බඳුනක දමා ශීතකරණයේ පහලම තට්ටුවෙන් තබන්න. මාස දෙකකට වරක් මාරු කරන්න.  
  • අඩිය ඇල්ලු වළං සේදීමට: බේකින් සෝඩා අඩිය ඇල්ලු තැන විසිරුවා ටික වෙලාවකින් ස්පොන්ජ් එකකින් පිසදමා සෝදන්න. තදට තට්ටුවක් මෙන් බැඳී ඇත්නම් බේකින් සෝඩා දමා, එය
    වැසෙන්නට තරම් ජලය දමා ජලය උණු කරන්න. ඉන්පසු ජලය ඉවත්කර හොඳින් අතුල්ලන්න.(ස්පොන්ජ් එකක් කිව්වට පොල්මුඩු, කොහු බ්‍රෂ්, scouring pad උපයෝගී කරගන්න පුළුවන්).   
  • කෝප්ප හා තේ පිලියෙල කරන උපකරණවලවල තේ, කෝපි කහට යැවීමට: ස්පන්ජ් එකකට බේකින් සෝඩා දමා යන්තම් වතුර දමා පිස දමන්න. තදට  කහට බැඳී ඇත්නම් බේකින් සෝඩා දැමු ජලය දමා රැයක් තබා සෝදන්න. 
  • Counter top පවිත්‍ර කිරීමට: වියලි බේකින් සෝඩා විසිරුවා තෙත ස්පොන්ජ් එකකින් පිසදමා ජලය යොදා පිරිසිදු කරන්න. 
  • ලෝහ ලිප් පිරිසිදු කිරීමට: වියලි බේකින් සෝඩා උදුන මතට දමා ටික වෙලාවකින් තෙත ස්පොන්ජ් එකකින් පිස දමන්න. තද පැල්ලම් ඇති තැන්වල වැඩිපුර දමන්න.
  • උදුන් පවිත්‍ර කිරීමට: විනාකිරි කෝප්පයක් හා දෙහි යුෂ කෝප්ප 1/2ක් ස්ප්‍රේ බෝතලයකට දමා අවන් එකේ රැක් ඉවත්කර අවන් පතුලට සහ දොරට ස්ප්‍රේ කරන්න. විනාඩි 10ක් පමණ තබා, ඒ මත බේකින් සෝඩා විසිරුවන්න. තවත් විනාඩි 10ක් තබා හොඳින් පිස දමන්න. තෙත රෙද්දකින් නැවත පිස දමන්න. රැක්, බේකින් සෝඩා දැමු ස්පොන්ජ් එකකින් පිසදමන්න. 
  • මයික්‍රෝවේව් උදුන් පිරිසිදු කිරීමට: මයික්‍රෝවේව් තුල දැමිය හැකි bowl එකක් ගෙන වතුර කෝප්පයක් දමා බේකින් සෝඩා මේස හැන්දක් දමන්න. බඳුන නොවසා ඇතුලට දමන්න. මිනිත්තු තුනක් පමණ ක්‍රියාකරවන්න. වියලි මයික්රෝෆයිබර් රෙදිකඩක් ගෙන උදුන තුල සහ දොර හොඳින් පිස දමන්න. 
  • මල නොබැඳෙන වානේ සහ සෙරමික් සින්ක්, ලෝහ සහ ප්ලාස්ටික් ටැප් සේදීමට: බෙකින්සෝඩා සින්ක් එක සහ ටැප් මත විසිරුවා හැර තෙත ස්පොන්ජ් එකකින් අතුල්ලන්න. 
  • සින්ක් එකෙන් ජලය පිටතට යන drain පිරිසිදු කිරීමට: බේකින් සෝඩා මේස හැන්දක් ඩ්රේන් සිදුරට දමා ටිකකින් විනාකිරි මේස හැන්දක් දමන්න. zzzz  හඬ අවසන් වූ පසු උණුසුම් ජලය කෝප්ප තුන හතරක් වත්කරන්න. 
  • රිදී හැඳි ගැරෙප්පුවල දීප්තිය ලබාගැනීමට : ඇලුමිනියම් බඳුනක් හෝ වෙනත් බඳුනක ඇලුමිනියම් ෆොඉල් එකක් අතුරාගෙන හැඳි ඒ මත තබන්න. බේකින්සෝඩා මේස හැන්දක් ඒ මතට දමා, විනාකිරි මේස හැඳි දෙකක් එක්කර, උතුරන  ජලය කෝප්පයක් දමන්න. මිනිත්තුවක් පමණ තබා හැඳි ඉවත්කරගන වියලි රෙදි කඩකින් පිස දමාගන්න. 
  • තෙල් සහිත භාජන, ප්ලාස්ටික් බඳුන් පිරිසිදු කිරීමට: භාජනය තුල බේකින් සෝඩා තට්ටුවක් දමා ස්වල්ප වෙලාවක් තබා තෙත ස්පොන්ජ් එකකින් අතුල්ලා සෝදාගන්න. තෙල් ඉවත්වනතෙක් නැවත කරන්න. ප්ලාස්ටික් හැඳි හා අනෙක් ප්ලාස්ටික් බඳුන්ද මෙලෙස පිරිසිදු කරන්න පුළුවන්. 
  • Cutting board පිරිසිදු කිරීමට: බෝඩ් එක මත බේකින් සෝඩා විසිරුවා විනාඩි කිහිපයක් තබා තෙත බ්‍රෂ් එකකින් අතුල්ලා, හොඳින් සෝදා හරින්න.
  • ස්පොන්ජ්වල ගඳ ඉවත් කිරීමට: බේකින් සෝඩා මේස හැන්දක්  දෙකක් වතුර කෝප්ප දෙකකට දමා එහි ස්පොන්ජ් ගිල්වා පැයක් පමණ තබන්න. පිටතට ගෙන හොඳින් වතුර දමා මිරිකා හරින්න. 
  • පැන්ට්‍රි කබඩ් සේදීමට: බඳුනකට බේකින් සෝඩා සහ පොල්තෙල් 2:1 අනුපාතයට දමා එම මිශ්‍රණය කබඩ් මත අතුල්ලන්න. රෙදි කැබැල්ලකින් හෝ පේපර් සර්වියට්වලින් හොඳින් පිස දමන්න. 
  • මුළුතැන්ගෙයි කුණු දමන බඳුනේ පතුලට ස්වල්පයක් ඉසින්න. දුගඳ පැතිරෙන්නේ නැත.
නාන කාමරය සහ වැසිකිලිය සඳහා බේකින් සෝඩා 
  • දත් බුරුසු: සතියකට වරක් බේකින් සෝඩා මේස හැන්දක් දැමු ජලය කෝප්පයක රැයක් ගිල්වා තබන්න. 
  • කමොඩ් එකට: කමොඩ් එක තුලට සහ පිටතට බේකින් සෝඩා විසිරුවා ටික වෙලාවක් තබා බ්‍රෂ් එකකින් හොඳින් මදින්න. ටොයිලට් සීට් මදින්නත් හොඳයි.  ජලයෙන් සෝදා හරින්න. 
  • wash basin සහ tub : වියලි බේකින් සෝඩා කුඩු විසිරුවා තෙත ස්පොන්ජ් එකකින් මදින්න. ජලය යොදා සෝදන්න. 
  • ග්රවුට් පිරිසිදු කිරීමට: බේකින් සෝඩා සහ විනාකිරි මිශ්‍රකර, පරණ ටුත් බ්‍රෂ් එකකට ස්වල්පය බැගින් ගෙන, ටයිල් අතර තියන ග්රවුට් මදින්න. හොඳින් සෝදා හරින්න. 
  • ටයිල් බිත්ති සහ ටයිල් පොලව පිරිසිදු කිරීමට: තෙත ස්පොන්ජ් එකකට බේකින් සෝඩා ගෙන, වියලි බිත්ති මදින්න. බ්‍රෂ් එකකින් අතුල්ලමින් හොඳින් සෝදා පරණ පිරිසිදු වියලි තුවායකින් පිස දමන්න. බිම ටයිල් මතට බේකින් සෝඩා දමා වතුර ස්ප්‍රේ කරනන. හොඳින් අතුල්ලා  මුළු බිමම හොඳින් මොප් කර, වියලාගන්න. 
  • ටැප්, ලෝහ හැන්ඩ්ල්, ෂවර් පිරිසිදු කරන්නත් බේකින් සෝඩා උපයෝගී කරගන්න. 
රෙදි සේදීම් සඳහා 
  • සුදු සහ ලා වර්ණ ඇඳුම් සේදීමේදී බේකින් සෝඩා ස්වල්පයක් වතුරට එකතු කිරීමෙන් වැඩි දීප්තියක් හා සුදු පැහැයක් ඇතිවෙනවා වගේම හොඳ සුවඳකුත් ලැබෙනවා.
  • තෙල්, කහට, දහදිය, ලේ පැල්ලම් ඉවත් කරන්නත් යොදාගන්න පුළුවන්. රෙදි සෝදන යන්ත්‍රයක් භාවිතා කරනවානම් යන්ත්‍රයට දාන්න පෙර පැල්ලම් ඇති තැන බේකින් සෝඩා ටිකක් දමා අතුල්ලනන. 
  • ළදරුවන්ගේ නැපි සහ ඇඳුම්වල මල මුත්‍ර ගන්ධය ඉවත් කරන්නත් බේකින් සෝඩාවලට හැකියාව තියනව. සේදීමෙන් පසු ළදරු සමට අසාත්මිකතා ඇති කරන්නේ නැහැ.
බුමුතුරුණු, කාපට්, පාපිසි  සඳහා 
  • බුමුතුරුණු වල ආහාර පාන වැටුණු පල්ලම් ඇත්නම් විනාකිරි ටිකක් දමා ඒ මත බේකින් සෝඩා ඉසින්න. බුබුළු දැමීම නතරවූ පසු වියලි රෙදි කැබැල්ලකින් තෙත හින්දවා වැකුම් කරන්න.
  • වමනය දැමීමක් වුවහොත් ඒ මත වැසෙන්නම බේකින් සෝඩා දමා පරණ තුවායකින් වසා පැය කිහිපයක් තබන්න. වියලුනු කොටස් පිසදමා ඉවත්කර වැකුම් කරන්න. දුගන්ධයක් ඉතිරි නොවේ.
  • තෙල් හෝ ග්‍රීස පැල්ලම් මතට බේකින් සෝඩා දමා මිනිත්තු 15ක් පමණ තබා  ඒවා උරාගත් පසු වැකුම් කරන්න.
  • පාපිසි පිරිසිදු කරන්නත්, වාහනවල කාපට් පිරිසිදු කරන්නත් යොදාගන්න පුළුවන්.
නිවසේ වෙනත් ස්ථාන සඳහා 
  • සපත්තු තබන ස්ථානවල ගන්ධය නැතිවීමට පරණ මේස් එකක් තුලට බේකින් සෝඩා දමා ගැටගසා  ඒ අසලින් තබන්න. අල්මාරි සහ කබඩ් තුළ තැබීමටත් සුදුසුයි.
  • දුගඳ හමන සපත්තු තුලට බේකින් සෝඩා ඉස රැයක් විවෘත තැනක තබන්න. 
  • කුඩා දරුවන් මුත්‍ර කළ මෙට්‍රස් මතට බේකින් සෝඩා දමා තැබීමෙන් ගඳ ඉවත්වේ. 
  • දරුවන් බිත්තිවල ඇඳි ක්‍රෙයෝන් ලකුණු ඉවත්කිරීමට ඒ මත තෙත බේකින් සෝඩා තලපයක් මෙන් අතුරා ටික වෙලාවක් තබා පිස දමන්න. 
  • වතුර බේසමකට බේකින් සෝඩා මේස හැන්දක්  දමා දරුවන්ගේ සෙල්ලම් බඩු පිරිසිදු කරගන්න හැකියි.
  • Stuffed toys පිරිසිදු කරන්නට ජල බේසමකට සේදුම් දියර සහ බේකින් සෝඩා මේස හැඳි කිහිපයක් දමා රැයක් පෙගෙන්න තබා සේදුම් යන්ත්‍රයේ හෝ අතින් සෝදා හොඳින් වේලාගන්න.
  • ගෘහභාණ්ඩ මත ඇතිවූ පැල්ලම් ඉවත් කරන්නත් යොදාගන්න පුළුවන්.
  • පරිසරය සුවඳවත් කිරීමට Air freshner එකක් සාදා ගැනීමට: කුඩා විදුරු බඳුනකට බේකින් සෝඩා කෝප්ප 1/3ක් දමා සුවඳ තෙල් (කුරුඳු තෙල්, කරාබුනැටි තෙල්, ලෙමන් ඔයිල් වැනි) බින්දු 10-15 දමා තුනී රෙදිකඩකින් බඳුන වසා තබන්න. සුවඳ කාන්දු වේ. සුගන්ධය අඩුවනවිට බඳුන සොලවන්න.  මෙයට වතුර කෝප්ප 3/4 දමා ස්ප්‍රේ බෝතලයක් තුලට දමා ස්ප්‍රේ කරන්නත් පුළුවන්. 
පුද්ගලික ස්වස්ථතාව උදෙසා 
  • උදරයේ අම්ල ගතිය වැඩිවූ විට වතුර වීදුරුවකට බේකින් සෝඩා තේ හැන්දක් දමා දියකර සෙමෙන් පානය සුව ගෙනදෙයි. 
  • අධික උණුසුම නිසා හෝ ඉර එලියට අධිකව නිරාවරණය නිසා හෝ කුඩා කෘමින් සපාකෑම නිසා සමේ කැසීම් ගතියක් ආ විට ඇල් ජලයට බේකින් සෝඩා මිශ්‍රකර එම පෙදෙස් ජලයේ ගිල්වගෙන සිටීමෙන් සුවයක් දැනෙයි. 
  • ෂැම්පු හා කන්ඩිෂනර් ලෙසත් යොදාගන්න පුළුවන්. වතුර කෝප්ප දෙකකට බේකින් සෝඩා මේස හැන්දක් දමා එම වතුරෙන් හිස් කබල හොඳින් මසාජ් කරමින් පිරිසිදු කරන්න. පොල්තෙල් සහ බේකින් සෝඩා මිශ්‍රණයක් කන්ඩිෂනර් ලෙස පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්. 
  • face wash: බේකින් සෝඩා මේස හැන්දකට ඕට් පිටි තේ හැඳි දෙකක් දමා වතුර ස්වල්පයක් මිශ්‍ර කර මුහුණේ ගා හෙමින් අතුල්ලා හොඳින් සෝදා හරින්න. 
  • පාද සඳහා: උණුසුම් ජල බේසමකට බේකින් සෝඩා කෝප්ප 1/4 සහ දෙහි හෝ ලෙමන් යුෂ බින්දු කිහිපයක් එක්කර මිනිත්තු 15ක් පමණ පාද එම වතුරේ තබා හොඳින් මසාජ් කරන්න. ඉන්පසු තෙත පිසදා වියලාගන්න.
  • කිහිලි වල දුගඳ නැති කිරීමට: බේකින් සෝඩා කෝන් ස්ටාර්ච් සමග මිශ්‍ර කර, තෙත තලපයක් මෙන් සදා කිහිලි පෙදෙස්වල ආලේප කර මිනිත්තු කිහිපයකින් හොඳින් සෝදන්න. 
  • hair brush පිරිසිදු කිරීමට: බ්‍රෂ් එක ගිල්ලවන්න හැකි බඳුනකට ජලය ගෙන එයට බේකින් සෝඩා තේ හැන්දක් හා ෂැම්පු ස්වල්පයක් දමා හොඳින් කලතා බ්‍රුෂ් එක ටික වෙලාවක් එහි තබා රැඳී ඇති කෙස් ඉවත්කරමින් පිරිසිදු කරගන්න.    
සුරතල් සතුන් උදෙසා
  • සුරතල් සතා නිදන රෙදි, කොට්ට ආදිය බේකින් සෝඩා යෙදු  වතුරෙන් සෝදන්න. 
  • මාළු ටැංකි පිරිසිදු කිරීම සඳහා මසුන් ඉවත්කළ ටැංකියට  බේකින් සෝඩා යෙදු වතුර දමා පැය කිහිපයක් තබන්න. ඉන්පසු ස්පොන්ජ් එකකින් මැද හොඳින් සෝදන්න. විදුරුවල ඇලී ඇති අපද්‍රව්‍ය පහසුවෙන් ඉවත්වේ. 
මෙතන ප්‍රයෝජන 45+ක් මම ලියා තියනව. අන්තර්ජාලයේ බැලුවොත් තව ඕනෑතරම් යොදාගැනීම් තියනව. හිතෙන ඒවා අත්හදා බලන්නත් පුළුවන්. දරුවන්ට සෙල්ලම් කරන්න පරීක්ෂණ කරන්න ගන්න පුළුවන් වසක් විසක් නොවෙන නිසා. ඒ වගේම මිලෙනුත් අඩුයි. බහුලව ගන්නත් තියනව. 

අපි එදිනෙදා භාවිතා කරන රසායන ද්‍රව්‍ය බොහොමයක් සඳහා බේකින් සෝඩා ඉතා හොඳ විකල්පයක් බව දැනගෙන යොදාගැනීම වගේම එමගින් පරිසරයට අපෙන් ලැබෙන ධනාත්මක දායකත්වයයි  වඩාත් වැදගත් වෙන්නේ. 

උදව්: 
www.tasteofhome.com/50-clever-ways-to-clean-with-baking-soda
Oconto.extension.wisc.edu/files/2011/02/Baking-Soda
www.healthline.com/nutrition/baking-soda-benefits-uses
www.bestcordlessvacuumguide.com/cleaning-with-baking-soda/
www.thespruce.com/baking-soda-homemade-cleaner

Thursday, 16 July 2020

ඉන්දියාවේ පියගැට පොකුණු Stepwells

අපේ අසල්වැසි ඉන්දියාවේ විවිධ ස්ථානවල පිහිටා තිබෙන මනස්කාන්ත පඩිපෙල් වලින් සමන්විත ලිං හා පොකුණු ප්‍රෞඩ ඉතිහාසයක් මෙන්ම නෙත් පිනවන දසුනක්ද ගෙන එන නිසා ලොවේම අවධානය දිනාගැනීමට සමත්වෙමින් සිටියි. පන්සල්, කෝවිල්, දේවස්ථාන අසල ජල මුලාශ්‍රයක් තිබීම ඓතිහාසික හා සම්ප්‍රදායික පෙරදිග  ලක්ෂණයකි.  දේවස්ථානය පවිත්‍ර කිරීම, පුජා ද්‍රව්‍ය පිරිසිදු කිරීම ආදිය උදෙසා කලාත්මක අංගයන්ගෙන් අනුනව සාදා ඇති ලිං හා පොකුණු වැඩිපුර භාවිතයට ගත්තේ දඹදිව රාජකීයයන් හා උසස් පවුල්වල අය බව පැවසේ. පිහිටි ප්‍රදේශයේ බාවිතා වන භාෂාව අනුව ඒවා තීර්ථ, කල්‍යාණි, පුෂ්කරණි, පුඛුරි, තලබ් වැනි නම් වලින් හඳුන්වයි. පොලව මට්ටමට තරමක් පහලින් පිහිටි මේවට බැසීමට හැකිවන සේ අලංකාර පියගැටපෙළ සමුහ නිර්මාණ කර තිබීම පොදු ලක්ෂණයකි.
Hampi හි පුෂ්කරිණි 
දෙව්ලොව හා පොලව අතර සීමාව තීර්ථය(ජලය) ලෙස බොහෝ හින්දු කතාවල අරුත් ගැන්වේ. පවිත්‍ර කිරීමේ හා ප්‍රතිසංස්කරණයේ අගයට අමතරව වන්දනීය හා කැපකිරීමේ අරුතින්ද ජලය භාවිතා වේ. මේ සමහර ලිං පොකුණුවලින් නෑමෙන් රෝග නැසෙන බවට මතයන් ඇති නිසා ඒවා වඩා ජනප්‍රියය. අතීත ශිෂ්ඨාචාරයන්හි Great bath of Mohendajaro වැනි ස්ථානද ප්‍රචලිතයි. වසර පන්දහසකට පෙර ඉදිකරන ලද මුල්ම Stepwell එකෙන් පසු මධ්‍යකාලින  යුගයේ වැඩිම ප්‍රමාණයක් ඉදිව ඇත. අතීත සමෘද්ධිමත්  යුගයන්හි පියගැට පෙළ සහිත නිර්මාණාත්මක ලිං සහ පොකුණු 3000ක් පමණ ඉන්දියාව පුරා විසිර තිබෙන්නට ඇත.

එදවස පටන්ම ජනාකීර්ණව  පැවති දිල්ලිය වැනි ප්‍රදේශවලත්,  වෙනත් ජනාකීර්ණ ප්‍රාන්තවලත්  ඉතිරිව ඇති පොකුණු ආශ්‍රිත ඉදිකිරීම් වලින්  පෙනී යන්නේ ජල සංරක්ෂණයට හා බෙදාහැරීමටත්, ආගමික කටයුතුවලටත්, එදිනෙදා භාවිතයටත් අමතරව ගම් වැසියන්ගේ ප්‍රජා මධ්‍යස්ථාන ලෙස මෙම පරිසරය යොදාගෙන ඇති බවයි. සමහර පඩිපෙල් පොකුණු  පාරවල්  අසල ඉදිකර තිබීමෙන් මගීන්ට විවේකය සපයන ස්ථාන ලෙස භාවිතා කල බව පැහැදිලි වේ.
මොධෙරා හි Surya Kund 
මෝසම් හා වියලි කාලගුණය අතර දෝලනය වන ඉන්දියාවේ සමහර පෙදෙස්වල  ජලය ගබඩා කර තබාගැනීම වැදගත් විය. නිසි කල වැසි නොලැබුණහොත් ඒ සමග එන සාගත හා මරණය නිසා, නොකඩවා ලැබෙන ජල සම්පතක් තිබීම ප්‍රමුදිත කරුණක් විය.

අධි වියලි කාන්තාරමය කාලගුණයක් ඇති රාජස්ථාන හා ගුජරාට වැනි ඉන්දියාවේ වයඹ දිග පෙදෙස්වල සාදා ඇති පොලව තුලට දිවෙන පියගැට සිය ගණනක් සහිත, තට්ටු ගණනාවක් පසුකර යායුතු ලිං හා පොකුණු මගින් ජලය සැපයීමත්, ආගමික මෙහෙයක් සිදු කිරීමත් යන්නට  වඩා වැඩි යමක් සිදුවන බව පැහැදිලිය.
මේවා හඳුන්වන්නේ බවුරි (හින්දි භාෂාවෙන් ලිඳ) හෝ වව් නම්වලිනි. Stepwell නමෙන් සඳහන් පරිදිම භූගත ජල මට්ටම දක්වා දිවයන සේ පඩිපෙල් නිර්මාණය කර ඇති  මේවා සාදා ඇත්තේ පොලවේ පහල මට්ටමෙන් ජලය ලබා ගැනීමට බව පෙනී යයි. එනම් වියලි කාලගුණික තත්වයන් ඇති විට ජලය ලබාගැනීමේ විශ්වාසනිය මුලාශ්‍රයක් ලෙසයි. පියගැට  ලිංවල ප්‍රධාන අංග දෙකකි. උස් ලෙස බැඳී බිත්ති හා අතරමග නැවතුම් සහිත පඩිපෙල්. හයවෙනි හා හත්වෙනි සියවස්වල ඉතා උසස් මට්ටමකින් පැවතී බවට සාක්ෂි ඇති මෙම මානව ජල ධාරක, ජල සංරක්ෂණය සිදුකරන අතර  ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පි ගුණයන්ද නොමදව හුවා දක්වයි.
Champaner හි helical vav 
වැසි සහිත කාලගුණයකදී ජල මට්ටම වැඩිවෙන හෙයින් වැඩිපුර පහල බැසීම අනවශ්‍ය වුවත් වියලි කාලවලදී ජලය ඉතිරිව ඇති මට්ටම අනුව බැසිය යුතු පියගැට සංඛ්‍යාව තීරණය වේ.
රාජස්ථානයේ Chand baori 
මෙම  විශේෂිත වූ සංකීර්ණ නිමැවුම් ප්‍රමාණයෙන්,  හැඩයෙන් හා සැලැස්මෙන් එකිනෙකට වෙනස්ය.  සමහර ලිං හෝ පොකුණු සරල එක ගල් පඩිපෙලක් පමණක් ඇති ඒවාය. සමහර ඒවා පැති කිහිපයකින් ලඟාවිය හැකි මට්ටම්  කිහිපයකින් යුතු සිය ගණන් පඩිපෙල් වලින් බැසිය හැකි  විශාල ආවාටයක් බඳු සංකීර්ණ ඒවාය.
ඒ අතරිනුත් සමහරක් බෙහෙවින් සැලසුම් කරන ලද, මුර්ති ආදියෙන් අලංකෘත දිගු පියගැටපෙළ සහිත ඒවාය. ගලින් නෙලා ඇති, කුලුනු සහිත තට්ටු කිහිපයකින් පසු ළඟාවිය හැකි මේවායේ ගමන්කළ හැකි කොරිඩෝර මෙන්ම  උෂ්ණත්වය වැඩි දිනවල මිනිසුන්ට විවේකිව රැඳී සිටිය හැකි මණ්ඩපවලින්ද සමන්විතයි. වඩාත් සිත්ගන්නේ සියුම් කලාත්මක කැටයම්වලින් සපිරුණු බිත්ති හා කුලුනුයි. නව ග්‍රහයන්,  වෘක්ෂය, දේව කතා, නැටුම්, ගැටුම් සටන් මෙන්ම කාන්තාවන් හිස පීරන, බටර් සාදන කැටයම්ද මේ අතර වේ.
පටන් හි Rani ki vav කැටයම් හා මුර්ති 
එයින් පැහැදිලි වන්නේ බීමට පිරිසිදු ජලය ලබාගැනීම, සතුන්ට දීම, කෘෂිකාර්මික කටයුතුවලට යොදාගැනීම හැරුනුකොට සමාජමය හා සංස්කෘතිකමය කාර්යයක්ද මෙම ජල මුලාශ්‍ර ආශ්‍රිතව සිදුව ඇති බවයි. මේවායේ උත්කර්ෂවත් යුගයේ මෙම ගොඩනැගිලි නිදහසේ රැස්වීමට, විවේක කාලය ගත කිරීමට, උෂ්නවත් පරිසරයෙන් මිදීමට සිසිල් අභයභූමියක් ලෙස යොදාගෙන තිබේ. භාවනා කිරීම් ඇතුළු ආගමික කටයුතු උදෙසා උපයෝගී කරගැනීමත් සිදුව ඇත. ඒ අතර ජලයේ ඇති වටිනාකම අවබෝධ කරදීමක්ද, ජල කළමනාකරණය හා තිරසාර සංවර්ධනයද සිදුවූ බව පෙනෙයි.

සුන්දර හා අසුන්දර ඉතිහාසයන් කැටිකරගත් පියගැට ලිං අතර රාණි රූප්බා බිසවගේ අනුවේදනීය කතාවද ලියවී ඇත. අහමදාබාදයට උතුරින් මෙම ලිඳ ඉදි කෙරෙමින් පවතින අතරතුර සිදුවූ මුස්ලිම් ආක්‍රමණ හේතුවෙන් රණ වීර් සින්ග් රජු මරා දැමුණි. රජතුමා මියයාමෙන් පසු තම අත පැතූ මුස්ලිම් රජු ලවාම ඒ වනවිට ඉදිකෙරෙමින් පැවතුනු ලිඳ නිමකරවා, එය පරික්ෂා කරන අයුරින් ඉහල මාලයටම ගිය සුරූපී බිසව, අඩලාජ් නම් වන ලිඳටම  පැන දිවි තොර කරගත්තාය. ඉන්පසු සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ අයිතියට පැවරු මෙහි  බිත්තිවල එම ආදර කතාව අත්‍යාලංකාර පද්‍ය අයුරින් කැටයම් කර තිබේ.

රාජස්ථානයේ ෂපුරා පඩිපෙල් ලිඳ 
වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ වයඹ දිග ඉන්දියාවේ උසස් ඉන්දීය  සම්ප්‍රදායික සංස්කෘතිකාංගයක් ලෙසින් පියගැට පොකුණු දහස් ගණනක් නිර්මාණය වී ඇතත් එයින් වැඩි ප්‍රමාණයක් දැනට භාවිතා කල නොහැකි මට්ටමේ ඇත. නොසලකා හැරිම නිසා වියලි ගිය ලිං හැරුණු විට, කර්මාන්ත සඳහා භූගත ජලය යොදාගැනීම නිසා ජල මට්ටම් පහත වැටීමත්,  දැනට පවතින ජල මට්ටමට ඉහලින් ලිං පිහිටීමත් නිසා සිඳී ගිය අවස්ථාද දක්නට ඇත. මේ ප්‍රදේශවල පසුගිය කාල වකවානුවේ ඇතිවූ දරුණු නියඟ තත්වයන්ද මෙම විනාශ තීව්‍ර කර තිබේ.
වසර 5000ක් පැරණි Dholavira ලිඳේ නටබුන් 
ප්‍රතිසංස්කරණය ගැන අවධානයක් නොයෙදවීම නිසා විනාශයට පත්වූ ඒවා මෙන්ම වටිනාකම හා අගය නොදැන අවභාවිතය නිසා වැනසෙමින් පවතින ලිං ද ඇත.

විදෙශිකයන්ගේ දැඩි අවධානයක් යොමුවෙමින් පවතින ගුජරාට් ප්‍රාන්තයේ ඇති පියගැට පොකුණු සංරක්ෂණය කිරීමේ වැඩ සටහන් වර්තමානයේ ක්‍රියාත්මකයි. ප්‍රාන්තය පුරා ඇති පොකුණු නැවත පිළිසකර කිරීමට විවිධ සටහන් දියත් වෙමින් පවතී.



පටන්වල ඇති ඇති සුක්ෂ්ම් කැටයම් 500 කින් සමන්විත, ජලයෙන් යට ඇති තට්ටු දෙකත් ඇතුළුව තට්ටු නමයකින් සමන්විත  Rani ki vav හෙවත් රැජිනගේ පොකුණ යුනෙස්කෝ ලෝක උරුමයක් ලෙසද නම් කර ඇත. 11වන සියවසේ උදයමති රැජින විසින් ඉදි කරවන ලද මෙය 13වන සියවසේ ගංවතුරකට හසු වුවත් 1960දී නැවත ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලදී. ඉතා විශාල හා සියලු සම්ප්‍රදායික මෝගල් හා ඉන්දීය මනස්කාන්ත සියුම් කලා ශිල්පයන්ගෙන් සමන්විත සුවිසල් පොකුණ මෙම විඩියෝවෙන් නරඹන්න.


මානව වර්ගයාගේ පැවැත්මට ජලයේ ඇති වටිනාකම නොමදව වටහා දෙන මෙම සුවිශේෂ කලා නිර්මාණ සමුහය, වසර සිය දහස් ගණනක ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ විශ්මය දක්වන අතර ඓතිහාසික ශිෂ්ඨාචාරයන්හි කලාත්මක ශිල්පිය දක්ෂතාද රමණියව පෙන්නුම් කරදෙයි.

උදව්:
www.ancient-origins.net/history/beautiful-utilitarian-stepwells-india-are-danger-becoming-extinct-
https://indianexpress.com/article/cities/mumbai
https://www.hampionline.in/city-guide/stepped-tank-in-hampi
www.travelplanet.in/down-the-steps-and-into-indian-history-top-10-stepwells
www.indianeagle.com/travelbeats/rani-ki-vav-the-queen-of-stepwells-in-india/
www.ancient-origins.net/history/