ගුගල් ඩූඩල් : ජනවාරි 6, 7: කලා ශිල්පින් තිදෙනෙක්

ජනවාරි 6 
ලෙබනන් ජාතිකයන් වුවද ඇමරිකා මහද්වීපයේ කිරුළු දරමින්  කලා ලොවේ මතකයන් ඉතිරි කළ රසවතුන් දෙදෙනෙක්ගේම උපන්දින ජනවාරි 6 වෙනිදායි.

ඛලීල් ජිබ්රාන් (1883- 1931)

නම ඇසු පමණින් කවියෙක්, වියත් කියමන් දේශකයෙක් ලෙසට මතකයට නැගුණත් ඛලීල් ජිබ්රාන්  විසින් තමාව හඳුන්වා ගත්තේ චිත්‍ර ශිල්පියෙක් ලෙසයි. 1883 ජනවාරි හය වෙනිදා ලෙබනනයේ උපත ලද ඛලීල් ජිබ්රාන්, ජිවිතයේ වැඩි කලක් ගතකලේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙයි. විවිධ කලා ක්ෂේත්‍රයන්හි නිපුනයෙක් වූ ඔහු ගැන තොරතුරු දෙව්දුරු අරණේ මුනිවරයා  බ්ලොග් ලිපියෙන් කියවන්න.

ගැස්පෙර් හෙනයින් (1926- 2011)

ලෙබනන ජාතික හෝටල් ව්‍යාපාරිකයෙක් වූ පියා, ගැස්පෙර් තම ව්‍යාපාර කටයුතු ඉදිරියට ගෙනයනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු වුනත් ගස්පෙර් ගේ එකම බලාපොරොත්තුව වුයේ කලා ලොවට පිවිසීමයි.  උපන් ගම හැරදා මැක්සිකෝ සිටි වෙත පැමිණි වහාම තවත් දෙදෙනෙක් සමග සංගීත කණ්ඩායමක් සාදාගත් ඔහු  කලකට පසු Los Tricas නමින් තමාගේම සංගීත කණ්ඩායමක් නිර්මාණය කරගත්තේය.

ගැස්පෙර් සිය නමටත් වඩා ප්‍රසිද්ධ වුයේ කැපුලිනා හෝ කැපු නමිනි. ඊට හේතුව සිනමා හා ටෙලිවිෂන් ලොවට පිවිසි පසු viruta නමින් ප්‍රසිද්ධ වූ මාර්කෝ ඇන්ටෝනියෝ සමග බොහෝ චිත්‍රපට හා රුපවාහිනී වැඩසටහන්වල විකටයන් දෙදෙනක් ලෙස එක්ව මේ නම්වලින් පෙනී සිටීමයි. මේ දෙදෙනා එක්ව ඉදිරිපත් කල දර්ශන ඇතුලත් චිත්‍රපට සාතිශය ජනප්‍රිය විය. කැපුලිනා ගේ සලකුණ වුයේ විශාල සිරුර, ලොකු උඩු රැවුල හා ඉදිරිපස දත් අතර හිඩැසයි.
මෙක්සිකෝවට රුපවාහිනී හඳුන්වා දුන් 1950 ගණන්වල රාත්‍රී වැඩ සටහන් අතර මේ කවටයන් දෙදෙනාගේ වැඩ සටහන් ජනප්‍රියත්වයේ ඉහලම තිබුණි. මේ දෙදෙනා එක්ව චිත්‍රපටි 26ක් තැනුහ. පසු කාලිනව දෙදෙනා වෙන්ව රංගනයේ යෙදුනත් කැපුලිනා තිර රචනය සහ චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය දිගටම කරගෙන ගියේය. ඔහු King of White Humor ලෙස විරුදාවලි ලැබිය. විකට වැඩ සටහන් අංශයෙන් කොතෙක් ජනප්‍රිය වුවද තම සංගීත දිවිය ගැස්පෙර් කිසි විටෙකත් අමතක කලේ නැත.  ගීත ඇල්බම් 12ක් ලොවට දායාද කළේය. රට වටා යමින් විනෝදාත්මක සංදර්ශන පැවැත්වූ මොහු 1997 දී රංගනයෙන් හා ගායනයෙන් විශ්‍රාම ලැබුවත් අවුරුදු 85 දී මියයන තෙක්ම රුපවාහිනී හා පුවත්පත් සම්මුඛ සාකච්ඡා වලට පෙනී සිටියේය.

ජනවාරි 7 
ෆාරෙල්නිසා සේඩ් (1901- 1991)

විසිවන සියවසේ ශ්‍රේෂ්ඨ කාන්තා කලාකරිනියන් අතර සිටින තුර්කි ජාතික ෆාරේල්නිසා කුමරිය ප්‍රසිද්ධව ඇත්තේ ඇයගේ අති විශාල  වර්ණවලික්ෂ මෝස්‌තර සිතුවම් නිසාය. 1901 ජනවාරි 7 වනදා තුර්කියේ කලාවට ලැදි, උසස්  පවුලක උපත ලද ඇය කුඩාකළ සිටම සිතුවම් ඇඳීම ප්‍රිය කළාය.  චිත්‍රකලාව ඉගෙනීම සඳහා ඉස්තාන්බුල්හි කාන්තා ඇකඩමියකට බැඳුණ මුල්ම කාන්තාවන්ගේ එක් අයෙක් බවටද  පත් වුවාය. වයස 19දී වූ විවාහයෙන් පසු ඇගේ ස්වාමි පුරුෂයා සමග විවිධ රටවල සංචාරය කළාය. ඔහු ඇයව නේකවිධ  ප්‍රදර්ශණ, කෞතුකාගාර ආදිය නැරඹීමට රැගෙන ගියේය. ඉතාලියේ, ප්‍රංශයේ  චිත්‍ර දැක වශීකෘත වූ  ඇය බටහිර නුතන චිත්‍රකලාව කෙරෙහි ඇලුම් ඇති කරගත්තාය.
"මට අතාත්වික වියුක්ත චිත්‍ර කලාකාරියක් වන්නට උවමනාවක් තිබුනේ නැහැ. මම සම්ප්‍රදායික අගයයන් අනුව කලාව කළ කෙනෙක්. එහෙත් ගුවන්යානා ගමන් මගේ දැක්ම වෙනස් කළා. ලෝකයම  උඩු යටිකුරුව දුටුවා. ඉහල සිට බැලුවම මුළු නගරයක්ම අතේ තියනව වගේ දුටුවා. "

බටහිර නවීන චිත්‍ර ශිල්පයන්ට වසඟ වුනු ඇය ඒවා ඇසුරෙන් වෙනස්ම චිත්‍ර නිර්මාණකරණය ඇරඹුවාය. මුලදී ඇය ගැහැනියක වූ නිසා හා මුස්ලිම් වූ නිසා එතරම් අවධානයක් නොලැබුණි. එහෙත් ඇය කැපවීමෙන් දිගටම තම කාර්යය කරගෙන ගියාය. 

ඇයගේ දෙවන විවාහය සිදුවුයේ රජ කුමරෙක් සමගයි. ඔහු තානාපති සේවයේ යෙදුනු නිසා ජර්මනිය හා එංගලන්තයේ පදිංචි වීමට සිදුවිය. වර්ණ විදුරු සහිත ගොතික් චිත්‍ර හා මොසෙයික් රටා ප්‍රිය කළ ඇය ඒ රටා ඇසුරෙන්  වියුක්ත චිත්‍ර ඇඳීම ආරම්භ කළාය. ඒ දෙවන ලෝක යුධ සමයේ බැග්ඩෑඩ් වෙසෙන්නට සිදුවූ කාලයේයි.   දීප්තිමත් වර්ණ සංකලන හා හැඩතල සහිත සිතුවම් විවිධ සංස්කෘතීන්ගේ අභාෂයෙන් ඔපවත් විය.

කිට්ටුවන්ත යෙහෙළියකගේ මරණය ගැන දුක්ව සිටින සමයේ ඇය මීටර් පහක් පළල, අති විශාල කැන්වස් එකක් මත The hell නමින් නිර්මාණයක් කළාය. 

පැරිසියේ ලන්ඩනයේ හා නිව්යෝක් නගරවල ප්‍රදර්ශන පැවැත්වූ ඇය තානාපති බිරිඳක ලෙසත්, කලාකාරිනියක ලෙසත් සමබර ජිවිතයක් ගෙවුවාය. නිලනිවසේ ද කලාගාරයක් තිබුණි. සමවැදුණු සේ කලා කෘති නිමවන අන්දම පිලිබඳ මතකය ඇගේ දරුවන් සතුය. 1958 දී සිදුවූ ඉරාක රාජකීය පවුල සමූලඝාතනයෙන් පසු ඔවුනට තානාපති සේවයෙන් ඉවත්ව සාමාන්‍ය ජිවිතයක් ආරම්භ කිරීමට සිදුවිය. 

1970 දී නැවත ජෝර්දානයට පැමිණි ඇය අතාත්වික චිත්‍රකරණය පිලිබඳ පාසලක් Institute of Fahrelnissa Zeid of Fine Arts නමින් අරඹා, 1991දී  මියයන තෙක්ම කාන්තාවන්ට චිත්‍රකරණය ඉගැන්වීමේ යෙදුණාය.  ෆාහ්රෙල්නිසා සේඩ්  චිත්‍ර පිලිබඳ සංජානනය වෙනසකට ලක් කළාය. තම මුලයනුත්, ස්ත්‍රීත්වයත් නිසා වියැකී නොගොස් ඉතිහාසගත වූවාය. ඇය පෙරදිග හා අපරදිග එක්කළ මාධුර්යයේ සලකුණකි. 

Someone From the Past (1980)

උදව්:
https://www.poetryfoundation.org/poets/kahlil-gibran
https://www.imdb.com/name/nm0376228/bio
https://www.tate.org.uk/art/artists/fahrelnissa-zeid-22764/lists/four-key-works
https://www.tate.org.uk/whats-on/tate-modern/exhibition/fahrelnissa-zeid