බිත්තිවල චිත්‍ර ඇඳීම මනුෂ්‍යයා ප්‍රජාවක් ලෙස සමුහිකරණය වෙන්න පටන්ගත් ගමන් ඇරඹුණු දෙයක්. ඒකෙ ඉතිහාසය වෙනම හදාරන්න ඕනේ දෙයක්.
පාසල් බිත්තිවලට අධ්‍යාපනික චිත්‍ර එකතුවීම මතක ඇති කාලයේත් තිබුණා. මම උගත් පාසලක 1960 ගණන්වල පැවති අධ්‍යාපනික ප්‍රදර්ශනයකට ඇන්ද චිත්‍ර තිබුණා. පසුකාලීනව ඒවා උඩින් තනි පාට ගෑවත් ඒ වෙනතෙක් බිතු සිතුවම් බලල සතුටුවුනේ මම විතරක් නොවේ. පාසල් තාප්පවල හා ප්‍රථමික පන්තිකාමර අවට චිත්‍ර ඇඳීම 90 දශකයේ බොහෝ ප්‍රචලිත වුණා.
අධ්‍යාපනික නොවූ බිත්ති චිත්‍ර හදිසියේ විශාල ලෙස දකින්න ලැබුණම මම ඇස් අදහාගත නොහැකි පුදුමයට පත්වුනා. කැනඩාවේදී දිනක් දුම්රියෙන් ගමන් කරද්දී දුම්රිය මග එක පසෙක විශාල ගොඩනැගිලි බිත්තිවල තිබුණු චිත්‍ර දැකල හුස්ම පහලට නොදා බලන් හිටියා. HUNGER GAMES කියල ලොකුවට අමුතුම කලාත්මක ත්‍රිමාණ අකුරින් කලුසුදුවට ලියා තිබුණු හැටිත් ඒ අසබඩ බිත්ති මෙන්ම අත්හැර දැමු සේ පෙනුණු වාහනයකත් විවිධ වර්ණ හා කළු සුදු චිත්‍ර දුටු හැටිත් හොඳට මතකයි (මෙය අද දකින්නට නැහැ). එයින් පසු අද වෙනකල් දුම්රිය ගමනේ යෙදෙනවානම් ඒ පැත්තෙන් වාඩිවී දුම්රිය ස්ථාන දෙකක් අතර හමුවෙන ඉතා ඉක්මනින් වෙනස්වීම්වලට බඳුන්වන ඒ චිත්‍ර නැරඹීම මගේ පුරුද්දක්.
ග්‍රැෆිටි, එහෙම නැත්නම් කුරුටු බලි ඇඳීම, ඒ කියන්නේ තමුන්ට අයත් නැති තැනක තීන්ත, මාකර්, ස්ටිකර්, ස්ප්‍රේ පේන්ට් ආදිය භාවිතයෙන් ලිවිම, චිත්‍ර ඇඳීම, සීරිම ආදිය නීතියෙන් තහනම් දෙයක් විදියටයි බොහෝ රටවල සලකන්නේ. එය එම පරිසරයේ වෙසෙන පුද්ගලයන්ගේ යම් හැඟීම් ප්‍රදර්ශනයක් වුවත්, බිත්තිය අයිති පුද්ගලයාගේ කැමැත්තක් නැතිව සිදුවී ඇති නිසාත්, අයිතිකරුට හෝ ආයතනවලට ඒවා ඉවත්කිරීමට මුදලක් යන නිසාත් එය හානියක් ලෙස සලකා නීතියෙන් තහනම් කර තිබෙනවා. අතීතයේ සිටම බිත්ති චිත්‍ර, පාලන අධිකාරයට විරුද්ධ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට යොදාගෙන ඇති නිසා කිසිදු රටක ඒවා අනුමත කිරීමක් දක්නට නොහැකියි.
 |
| උපාලි ආනන්ද ගේ චිත්‍රයක් |
කලාවක් ලෙස මේ ගැන බොහෝ දේ අධ්‍යයනය කළ අය ඇති. එහෙත් ලංකාවේ ප්‍රසිද්ධ කලාවක් ලෙස ග්‍රැෆිටි දකින්න නැහැ. කැනඩාවේ නම් මෙය කලා ශිල්පයක් ලෙස ප්‍රචලිත වගේම වෘත්තීය ග්‍රැෆිටි ශිල්පිනුත් ඉන්නවා. සමහරු mural artist ලෙස පෙනී සිටීමට කැමති වුනත් graffiti artist ලෙසයි බොහෝ දෙනව හඳුන්වන්නේ.
ටොරොන්ටෝ නගරයේ බිත්ති චිත්‍රවල ආරම්භය කොතනදැයි සෙවීම අසීරු වුවත් 1960 ගණන්වල පොදු ස්ථාන හා ගොඩනැගිලිවල චිත්‍ර ඇඳීම හා වෙනත් නිර්මාණ කිරීම ගැන අවධානයක් ලැබී තියෙනවා. 60 දශකයේ අග භාගයේ බ්ලොර් විදියේ එක් වෙළඳ සලක ඉදිරි බිත්තියේ චිත්‍ර ඇඳීමෙන් පසුව ඊට ලැබුණු අවධානය නිසා අනෙක් වෙළඳ සල් ඒ චිත්‍ර ශිල්පියා ලවාම තම වෙළඳසල් බිත්තිවලත් සිතුවම් අන්දවා ගත් බව කියවෙනවා. සමහර තැන්වල තවමත් දෘශ්‍යමාන ඒවා සාමාන්‍ය ජීවිතය නිරුපනය වන මිනිස් රුප හා පරිසර චිත්‍ර.
ටොරොන්ටෝ විවිධ ජාතින් මිශ්‍රව, වැඩිම සංස්කෘතික මිශ්‍රණයක් දක්නට ඇති නගරයක් නිසා ඒ සියල්ල බිත්ති මත කලාවක් ලෙස නිරුපනයේ වැදගත්කමක් දුටු අය සිටියත් එය නගරයේ අලංකාරය වනසන දෙයක් ලෙස දැක ඒවාට විරුද්ධව කටයුතු කිරීම වැඩියෙන් සිදුවිය.
ඉන්පසු විවිධ ආයතන හා සංවිධාන මගින් Street Art හෙවත් කලාවක් ලෙස ග්‍රැෆිටි ප්‍රචලිත කිරීමට මුදල් යෙදවීමට පටන්ගත්තා. තනි ශිල්පින් හෝ කණ්ඩායමක් යොදවා තෝරාගත් බිත්තිවල සෞන්දර්යාත්මක චිත්‍ර ඇඳීම දිරිමත් කරමින් තිබෙනවා. මේ මගින් ස්ටුඩියෝ පවා ඇති, දක්ෂ ග්‍රැෆිටි ශිල්පින් බිහිවුණා. එම ආයතනවලින් ශිල්පීන්ගේ චිත්‍ර ඇතුලත් නාමාවලි ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙනවා.
ටොරොන්ටෝ නාගරික (ඩවුන්ටවුන්) Entertainment District ඒ කියන්නේ සුප්‍රසිද්ධ CN ටවර් එහෙම තියන සංචාරක ආකර්ෂණ ප්‍රදේශයේ මාවත් කිහිපයක්ම මෙලෙස බිත්ති චිත්‍රවලින් සම්පුර්ණ වෙලා තියනව. එම මාවත්වල නම් අනෙකක් වුනත් දැන් ඒවා හැඳින්වෙන්නේ ග්‍රැෆිටි ඇලි Graffiti Alley කියලයි. බොහෝ සංචාරකයෝ මෙය නැරඹීමටත්, ඒ පසුබිමේ ඡායාරූප ගැනීමටත් අමතක කරන්නේ නැහැ.
වර්තමානයේ බිත්තිවලින් එහාට ගොස් ත්‍රිමාණ කණු ආදිය මතත් නිර්මාණ කිරීමට දිරි ගන්වනවා. පසුගිය වසරේ ශිල්පින් 17 දෙනෙක් යොදාගෙන හයිවේ එකක් යට වාහන මාරුවන පාරක කණු 13ක නිර්මාණය වූ සිතුවම් මේ.
ලංකාවේ වුණත් පාලම් පොදු තාප්ප අලංකරණයට මුදලක් යොදවන්න කෙනෙක් හිතනවානම් රැකියා අවස්ථා නිර්මාණය කරන්නත් පුළුවන්.
උදව්:
උපාලි ආනන්ද සොයුරා
Jenifer Anzin
www.rcmp-grc.gc.ca/en/gazette/graffiti
www.cbc.ca/arts/exhibitionists
muralroutes.ca/multiplicity-meet-artists/
mcfcrandall.blog/tag/graffiti-people/
www.cp24.com/news/
Graffity සිතුවම් දුටුවිට මමත් සිත් යොමු කරනවා. ඒ බොහෝ දේවල් පහසුවෙන් තේරුම් ගන්නට බැහැ.(මේ ඕස්ට්‍රේලියාවේ). වරක් එක්තරා දුම්රියපලක තේරුම් ගත නොහැකි ඉතාමත් වීශාල Graffity චිත්‍රයක් තිබුණා. දුම්රිය පොලේ තවත් වට පිට බලන විට එම චිත්‍රයම එම වර්ණ සංයෝජන සහිතව post card එකක් තරම් ප්‍රමාණයේ සිට විවිධ විශාල ප්‍රමාණ රාශියකින් තැන් තැන්වල ඇඳ තිබුණා. විශාල චිත්‍රය ඒ ආකාරයෙන්ම කුඩාකර ඇඳීමට හරිම දක්ෂ කමක් තිබෙන්නට ඕනෑ. මෙල්බර්න් නගරයේ Graffity දකින්නේ මේ ලෙසටයි.
ReplyDeleteThe Graffiti Management Plan 2014-18 describes City of Melbourne's responses to illegal graffiti and street art and how we manage legal street art in the municipality.
The City of Melbourne plans to reduce graffiti within the municipality through a mix of education, engagement, artistic opportunities, enforcement and quick removal while encouraging the production of quality street art by forging strong partnerships with stakeholders.
In May 2014 the Future Melbourne Committee approved the Graffiti Management Plan 2014-2018. The plan continues to focus on eradicating graffiti through our successful graffiti removal program, while enhancing our work to prevent graffiti through education and cultivating high-quality street art.
We recognise there is widespread concern about graffiti tagging in the municipality. At the same time, tourists and visitors regularly view street art murals. The plan distinguishes between the need to remove unwanted graffiti applied without permission and street art murals placed on walls and infrastructure with the blessing of property owners and in line with our planning laws.
ටොරොන්ටෝ නගරයේත් නීති මීට බෙහෙවින් සමානයි. ඇත්තටම ග්‍රැෆිටි නම භාවිතා කළාට මේවා නිත්‍යානුකුල මියුරල්. සමහර ශිල්පින් කැමති තමන් ග්‍රැෆිටි නිර්මාණකරුවන් ලෙස හඳුන්වනවට.
Delete